Prosječna plata: Priča o kupusu, mesu i sarmi

Nedavno saopšteni zvanični podatak da u Crnoj Gori 77.000 zaposlenih ima zvanične neto plate manje od 250 eura, podgrijao je stare sumnje o tome kako je onda prosječna plata 512 eura – odnosno da li je tačna pošalica da mali broj građana jede meso, većina samo kupus, ali da se u prosjeku dobije kakva-takva sarma.

Podaci koje su “Vijesti” dobile od Poreske uprave i Zavoda za statistiku – Monstat, pokazuju da se upravo na takav način dolazi do prosječne plate, odnosno sarme.

Zašto nam prosječna plata od 500 eura zvuči nerealno?

Platu veću od 1.000 eura u Crnoj Gori prima oko osam hiljada zaposlenih (pet odsto od ukupnog broja), a oni u ukupnom iznosu zarade koliko i onih 77.000 (43 odsto od ukupnog broja) koji rade za iznose od 193 do 250 eura. Takođe veći je broj onih koji dobijaju od 250 do 500 eura, nego onih koji imaju od 500 do 1.000 eura.

Monstat podatke potrebne za obračun prosječne zarade dobija od poslodavaca.

Svi poslodavci koji imaju 10 i više zaposlenih, dužni su da do 5. u mjesecu za prethodni mjesec dostave podatke o ukupnom iznosu novca podijeljenog na zarade i ukupan broj radnika na koje se te zarade odnose.

Za izračunavanje prosječne zarade u decembru 2017. godine, mjesec za koji su “Vijesti” dobili podatke, ušle su sve zarade obračunate i isplaćene od 1. do 31. decembra, bez obzira na koji se mjesec odnose, i za koje su podaci u predviđenom roku predate Monstatu.

Iz ove institucije nijesu mogli da saopšte podatke koliko radnika je u decembru, koji su ušli u ovaj obračun, imalo zarade do 250 eura, od 250 do 500 eura, od 500 do 1.000 i više od 1.000 eura.

“Istraživanjem se prikupljaju sumarni podaci na nivou preduzeća, odnosno, ukupna suma isplaćenih zarada i ukupan broj zaposlenih koji su primili zaradu. Dakle, ne sakupljaju se podaci na individualnom nivou, pa u skladu sa time nemamo podatke o broju zaposlenih koji primaju zarade po rasponskim grupama”, naveli su iz Monstata.

Oni nijesu odgovorili ni na koliko zaposlenih se odnosi ovaj prosjek iz decembra.

Prema podacima iz Poreske uprave, trećina ukupnog broja zaposlenih neredovno prima zarade.

Decembarsku zaradu do 23. februara, kada su “Vijesti”, dobili podatke iz Poreske uprave, dobilo je 116.216 radnika od ukupno 178.000 koji se vode kao zaposleni. Od tih 116.000 zaposlenih koji redovno ili do dva mjeseca kašnjenja dobijaju zarade, platu u iznosu do 250 eura dobilo je 39.686 radnika.

Skoro isto toliko je osigurano na taj iznos, ali nijesu zaradu dobili u ovom periodu.

Decembarsku zaradu u iznosu od 250 do 500 eura dobilo je 38.221 zaposlenih, a za 500 do 1.000 eura radio je 30.521 radnik. Onih koji su dobili preko hiljadu eura i koji su daleko od “prosječne sarme”, u decembru je bilo 7.788.

Iz Poreske uprave su naveli da u ovu zaradu ulazi osnovna zarada ali i sve drugo što uz nju dobijaju zaposleni a da su to poslodavci prikazali. Takođe u ovim brojevima nalaze se i zaposleni koji su na bolovanjima i porodiljskom, korisnici starosne i invalidske penzije, kao i oni angažovani na polovinu radnog vremena u skladu sa zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti i novozaposleni u nerazvijenim opštinama i biznis zonama čije zarade subvencioniše Vlada.

Državu izdržava 70.000 radnika koji redovno plaćaju poreze…

Od 116.000 zaposlenih koji redovno primaju zarade, oko 50 hiljada se odnosi na javnu upravu.

Na preostalih oko 70 hiljada zaposlenih u realnoj ekonomiji, za koje se redovno obračunavaju i isplaćuju zarade a time i redovno plaćaju porezi i doprinosi, pada najveći dio tereta izdržavanja države i onoga što su potrebe ostalih kategorija stanovništva.

Od njih se obezbjeđuje većina novca za isplatu 124 hiljade penzionera, plate za 50 hiljada zaposlenih na državnom budžetu, kao i primanja za oko 50 hiljada korisnika socijalnih i drugih naknada…