Da li nam uređaji u kući programirano “crkavaju” čim istekne garancija?
U julu je Evropski parlament usvojio Izvještaj o produženju trajanja uređaja a usvojeni su i svi predlozi hrvatske europarlamentarke Biljane Borzan koja je tražila zabranu programiranog “kvarenja”, zabranu neodvojive ugradnje vitalnih dijelova, veću dostupnost rezervnih dijelova na tržištu kao i uvođenje oznake minimalnog trajanja uređaja.
Borzan je zaslužna što se nedavno otkrilo da niz proizvoda koji se prodaju u Hrvatskoj imaju osjetno niži kvalitet od istih na zapadnoevropskom tržištu.
Ona je na svom blogu objavila podatak da čak 92 odsto građana Francuske smatra da su proizvodi koje kupuju programirani da kraće kraju, odnosno da se pokvare odmah nakon isteka garancije.
Ranija studija koja je napravljena u saradnji s evropskim potrošačkim centrima, pokazala je da su mašine za pranje rublja programirane na određeni broj okretaja, televizori na nekoliko hiljada radnih sati, a printeri na ispis određenog broja stranica.
„Puno nas je doživjelo da nam uređaj ‘crkne’ odmah po isteku garancije. To ne može biti slučajno i mora se zabraniti. Uz to, na primjer, kad pukne ležaj vešmašine morate zamijeniti cijeli bubanj jer nema manjih rezervnih djelova. Nekada su rezervni djelovi toliko skupi da se uopšte ne isplati popravljati. Samo u Njemačkoj se u jednoj godini broj radnji za popravak smanjio za 13 odsto. Potrebno je osigurati dostupnost i razumnu cijenu rezervnih djelova u slučaju manjih kvarova na uređajima“, kazala je Borzan tokom rasprave.
Evropsko socijalno i ekonomsko vijeće objavilo je studiju o uticaju trajanja proizvoda na prodaju. Predlog je usvojio i Evropski parlament.
„Dokazano je da bi uvođenje minimalne oznake trajanja proizvoda dovelo do povećanja prodaje označenih proizvoda za 55 odsto. Potrošači su spremni da plate više za trajnost proizvoda, pa bi, ako bi i mašina za pranje rublja trajala dvije godine duže, izdvojili 100 eura više“, objašnjava Borzan.
Mnoge evropske države su već razvile nacionalna zakonodavstva za problem kvarljivosti uređaja. Tako u Francuskoj zakonom zabranjeno programirano kvarenje. U Austriji postoji oznaka koja se dodjeljuje da električne uređaje koji duže traju i lakše se popravljaju, a u Švedskoj se daju poreske olakšice potrošačima koji uređaje nose na popravku.
„Mislim da je ovo problem koji je potrebno regulisati i na nacionalnom i na evropskom nivou. Istraživanja su pokazala da su ponovna upotreba ili popravka puno bolji čak i od recikliranja proizvoda jer stvaraju preko deset hiljada novih radnih mjesta i imaju bolji uticaj na životnu sredinu”, smatra Borzan.
