Šta je, u stvari, državni budžet i kako se planira

Svaka država ima svoje izdatke, kao i prihode koji trebaju pokriti te izdatke. U tom smislu govorimo o budžetu jedne države.

Budžet (eng., fr. budget, tal. bolgia, l. bulga – kožna kesa, novčanik) je po nekoj opštoj definiciji jednogodišnji zakon kojim se predviđaju, prethodno odobravaju i prethodno raspoređuju svi državni (kao i gradski, neke ustanove i dr.) prihodi i rashodi u jednoj budžetskoj godini; predračun prihoda i rashoda uopšte.

Moderno državno uređenje zahtijeva jasno definisan položaj budžeta u pravnom poretku jedne zemlje. U mnogim ustavima je unijeto definisanje budžeta.

Budžet Crne Gore predlaže Vlada a usvaja ga državni parlament. Državni budžet za 2017. godinu možete preuzeti ovdje, a procedura usvajanja onog za 2018. godinu je u toku.

Budžet predstavlja instrument kojim se iskazuju prihodi i raspoređuju sredstva – rashodi za finansiranje, ustavom utvrđenih funkcija i zakonom utvrđenih obaveza. U našem sistemu budžet je pravni akt, između ostalog i zato što se njegovo donošenje odvija po proceduri predviđenoj i za druge zakone. Ono što je za budžet svojstveno jeste da postoje rokovi za pripremu i njegovo usvajanje. Za ove procedure odgovorno je ministarstvo nadležno za poslove finansija. Često se prilikom usvajanja budžeta usvajaju i zakoni koji su u tijesnoj vezi sa budžetom. To su najčešće zakoni koji definišu izvore prihoda budžeta.

Na budžet se laički može gledati kao statističku kategoriju. Budžetski dokument i jeste neka vrsta matematičkog dokumenta koja prikazuje plan prihoda s jedne strane i strukturu troškova s druge strane. Budžet ima karakter finansijskog plana države za jednu godinu i predstavlja jednu prognozu, ali je i više od toga: odredbe budžeta su obavezujuće za državne organe na rashodnoj strani i predviđeni izdaci se ne bi smjeli prekoračivati bez rebalansa budžeta, tj. bez izmjene budžeta po istoj proceduri po kojoj je donijet.

Budžet predstavlja sistematski prikaz prihoda i rashoda određene države (ili društveno-političke zajednice, lokalne samouprave i sl.) za predviđeno razdoblje – jednu budžetsku godinu.

Značaj budžeta ogleda se u velikom interesovanju javnosti prilikom njegovog donošenja. Privrednike indirektno interesuje struktura prihoda koja se direktno ogleda kroz poreske propise. Budžetske korisnike kao i zapošljene u javnom sektoru interesuje struktura rashoda i njihovo učešće u njemu. Sve zajedno, interesuje nas odnos između prihoda i rashoda. Pravilno koncepciran budžet može imati razvojnu funkciju, loše donet budžet može imati posledice i u narednim godinama. Zbog toga se budžet i usvaja zakonom.

O strukturi budžeta, njegovoj primjeni i izvršenju, više čitajte ovdje.