Pruga Beograd – Bar slavi 42. rođendan: Kako je sve počelo

Dana 30. maja 1976. godine svečano je, nakon 25 godina gradnje, puštena u rad pruga Beograd – Bar, građevinski poduhvat vrijedan divljenja i dan-danas.

Dužinom od 476 kilometara, pruga i danas povezuje glavni grad Srbije i tadašnje SFRJ sa morskom lukom u Crnoj Gori.

Privredni savjet Vlade FNR Jugoslavije je još 20. jula 1951. godine odobrio sadašnji pravac pruge Beograd — Valjevo — Užice — Titograd (danas Podgorica) — Bar, pa su već naredne godine, 1952, počeli radovi na dionicama Resnik — Valjevo i Titograd, a 1955. godine i na dionici Priboj — Prijepolje. Međutim, radovi na pruzi su veoma sporo odmicali sve do „Užičkog savjetovanja“ 1965. godine, koje je donekle ublažilo trzavice o načinu finansiranja između republičkih rukovodstva. Početak gradnje pruge u SFRJ je počeo donošenjem zakona 1966. godine, ali je već 1971. zakon ukinut, a dalju izgradnju je preuzimaju odvojeno SR Srbija i SR Crna Gora.

Građevinski radovi su zvanično okončani 27. novembra 1975. godine, spajanjem šina desetak kilometara južno od Kolašina.

Na teritoriji Srbije se nalazi 301 km, a na teritoriji Crne Gore 175 km. Najviša tačka pruge je u Kolašinu 1.032 m. Najveći uspon je na dionici Podgorica – Bijelo Polje, 25 promila. Granična ćelija između država je Gostun.

Prilikom gradnje pruge nije se puno obratilo pažnje na činjenicu da 9 kilometara pruge prolazi kroz teritoriju Bosne i Hercegovine, ali je to kasnije postalo prilično zanimljivo. Na teritoriji Republike Srpske danas postoji ćelija Štrpci, ali tu voz ne staje već služi samo kao ćelija za posebne situacije.

Prugu je gradilo 11 firmi iz tadašnje SFRJ, a veliki su udio imale i nekadašnje Omladinske radne brigade.

Tito među prvim putnicima

Pruga Beograd-Bar je bila najveći i najskuplji infrastrukturni projekat u vrijeme SFR Jugoslavije. Izgradnja je koštala oko 449 miliona američkih dolara, od čega su više od dvije trećine finansirale SR Srbija i SR Crna Gora, a jednu trećinu federacija.

Prvi voz ka Baru iz Beograda krenuo je 30. maja 1976. godine i time je uspostavljen redovan saobraćaj. Dva dana ranije, 28. maja, prugom je prošao „Plavi voz“ u kome je prvi putnik bio maršal Josip Broz Tito sa suprugom, Jovankom i državnim rukovodstvom svih republika i Federacije.

Tuneli

Na trasi pruge izgrađeno je 254 tunela u ukupnoj dužini 114,4 kilometara, što iznosi 24 odsto ukupne dužine pruge.

Najduži tunel je „Sozina“ na dionici Podgorica—Bar, od 6.170 m. Sljedeći tuneli po dužini su „Zlatibor“(6.139 m.), „Trebešnica“ (5.170 m.), „Goleš“ (4.949 m.), „Ostrovica“ (3.831 m.) i „Mojkovac“ (3.243 m.).

Najviše tunela je na dijelu pruge Branešci—Štrpce, u ukupnoj dužini od 29,4 kilometra, zatim na Zlatiboru 22 tunela u dužini od 17.940 metara na dionici Lučice—Gostun 16 tunela dužine 13.039 metara i na dionici Kolašin—Bratonožić 54 tunela u dužini od 23.784 metara.

Mostovi

Duž pruge postoji 234 mosta u ukupnoj dužini od 14,6 kilometara, od čega 206 betonskih mostova ukupne dužine 10.760 metara i 28 čeličnih mostova dužine 3.833 metara.

Najduži i najatraktivniji most jeste most iznad Male Rijeke, a za njim po dužini ističu se i mostovi „Ljuboviđa“ (450 m), „Uvac“ (308 m).

Najviši željeznički most u Evropi

Most iznad Male Rijeke najviši je željeznički most u Evropi. Dužine je 498, a visine 200 metara. Radovi na mostu su trajali 4 godine. U stubove je ugrađeno 23.000 kubnih metara betona, a čelična konstrukcija je težine 25.000 tona.