Realne plate bile više prije osam godina, nezaposlenost i dalje visoka
Realne zarade u Crnoj Gori u 2017. bile su blago manje u odnosu na 2016. godinu za 0,1%, ali su i dalje ispod nivoa iz 2010. godine kada su bile na maksimumu, navodi se u godišnjem izvještaju Centralne banke.
Stopa nezaposlenosti prema anketi o radnoj snazi osjetno je opala u 2017. godini, na 16,1%, naspram 17,7% u 2016. godini, ali se i dalje radi o visokoj stopi nezaposlenosti sa snažnom strukturnom komponentom.
„Glavni strukturni ekonomsko-finansijski uzrok sistemskog rizika, odnosno sistemskih ranjivosti u Crnoj Gori, nalazi se u neadekvatnoj međunarodnoj konkurentnosti crnogorske privrede i istovremeno visokom nivou neproduktivne potrošnje naspram akumulacije. Uspostavljen je potrošno orijentisani model ekonomije u kome se potrošnja (koja se primarno odražava u visokom robnom deficitu koji Crna Gora ima sa inostranstvom), finansira iz inokapitalnih tokova – vlasničkih i dužničkih“, upozoravaju u Centralnoj banci, prenosi Portal Analitika.
Po prirodi stvari, dužnička ulaganja nose poseban rizik, jer podrazumijevaju postojanje rokova za otplatu (za razliku od vlasničkih ulaganja), pri čemu je u Crnoj Gori nivo spoljnjeg duga, kako državnog tako i privatnog sektora – postao zabrinjavajuće visok. Tako je formirana značajna zavisnost i osjetljivost crnogorske privrede na cijene i tokove inokapitala. U tom kontekstu, finansijske pozicije i privrede i stanovništva su prilično „napregnute“.
„Dug privrede prema crnogorskim bankama povećao se za 42,2 miliona eura, odnosno 4,5% tokom 2017. godine, dok je učešće tog duga u odnosu na BDP blago opalo, sa 23,7% na 23,1%. Time je u neznatnoj mjeri nastavljeno razduživanje privrede u odnosu na vrijeme vrhunca njene zaduženosti iz druge polovine 2008. (preko 56% BDP-a)“, piše u dokumentu.
To razduživanje u značajnoj mjeri je nastupilo usljed prodaje loših kredita banaka prema trećim licima, firmama koje su mahom osnovale inostrane matične banke, tj. vlasnici domaćih banaka − supsidijara, čime su prodati krediti većim dijelom ostali u bilansima preduzeća .
„Tokom druge polovine 2017. godine blokirani iznos po osnovu duga privrednih subjekata u procesu prinudne naplate opao je sa 601,3 na 539,4 miliona eura , mada je iznosio i dalje visokih 12,7% BDP-a3 . Nominalni dug stanovništva prema crnogorskim bankama u posljednjih par godina je osjetno porastao iako je, gledano u odnosu na BDP, bitno niži u odnosu na vrhunac zaduženosti (35% na kraju septembra 2008 godine, 25,7% na kraju 2016. i 26,5% na kraju 2017.godine“, piše u dokumentu.
