Sedam godina bez Stiva Džobsa: Životni put najvećeg tehno-revolucionara našeg doba

Stiven Pol Džobs rođen je 24. februara 1955. u San Francisku. Njegovi neoženjeni biološki roditelji Džoan Šible i Abdulfatah Džandali dali su ga na usvajanje, a usvojili su ga Pol i Klara Džobs, mladi par niže srednje klase koji se u predgrađe Mauntin vjua doselio svega nekoliko godina ranije.

Stiv je djetinjstvo proveo inspirisan uređajima i elektronikom. Mauntin vju se, naime, nalazi u blizini Silicijumske doline – što znači da je komšiluk činilo puno inženjera koji su vikendima u garažama eksperimentisali s elektronikom.

Susret s Voznijakom

Džobs je jednog od najbitnijih kolega u svom životu, Stiva Voznijaka, upoznao u srednjoj školi.

Nakon što su ga roditelji upisali na skupi univerzitet Rid, prvu godinu je elegantno pao pa se nakon toga pridružio hipijevskoj komuni u Oregonu, u kojoj se, između ostalog, bavio branjem jabuka. Nakon kasnijeg putovanja u Indiju, Stiv se vratio u SAD i pokazao povećan interes za aktivnosti kolege Voznijaka.

Njih dvojica su 1. aprila 1976. osnovali kompaniju koja se bavila izradom elektronskih ploča za personalne računare a njeno ime bilo je Apple Computer.

Prvi milioni i prvi problemi

Nakon uspjeha Applea I, Voznijak je napravio drugi računar koje se može nadograđivati i koje podržava prikaz u boji. Zahvaljujući finansiranju i nepokolebljivoj viziji, Apple II je postao velik hit, a milioni ljudi širom svijeta koristili su novi računar opremljen posebnim programom za tablice pod imenom VisiCalc.

Apple je uskoro postao javna kompanija – u decembru 1980, svega četiri godine nakon osnivanja, Džobs i Voznijak postali su milioneri.

Rad u Appleu pokazao se velikim izazovom za čovjeka koji nije sklon tuđim predlozima. Džobs je zbog inženjerskog neiskustva izbačen iz razvoja računara koje je dobilo ime po njegovoj prvoj kćeri Lizi te je iz čistog prkosa okupio svoj tim i odlučio da napravi računar koji radi isto što i Liza, samo za puno nižu cijenu. Taj računar imaće miš, grafički interfejs i tastaturu – revolucionarne alate za koje je Džobs prvi put čuo tokom posjete Xerox PARC-u.

Liza se pokazala preskupom i neefikasnom, što je Apple prisililo da Džobsa i njegov Macintosh prihvate kao jedini spas.

Otkaz iz Applea i uspjeh s Pixarom

Uprkos prilično dobroj TV reklami i inicijalno dobroj prodaji, Macintosh je bio neuspješan te je doveo do velikih sukoba unutar firme. Džobs je bio uvjeren da je svojim računarom spasio kompaniju, što ga je dovelo u sukob s odborom direktora koji su izglasali smjenu Džobsa te, premda je ostao u upravnom odboru, nije imao pravo glasa.

Džobsu je to bio vrlo bolan udarac. Napustio je kompaniju, prodao dionice Applea, osnovao drugu firmu pod imenom NeXT, napravio računar za 10.000 dolara koje podržava programiranje objektima, slabo ga prodavao, proizveo drugo koje košta 3.000 dolara i nakon toga zaključio da prodaja hardvera nije stvar kojom se firma treba baviti. Godine 1993. NeXT je bio prošlost, ali je Džobs imao drugi fokus – suprugu Loren i sina Rida.

I onda je u prvi plan stigao Pixar.

Džobs je još u eri Apple Computersa “flertovao” s kupovinom studija za digitalnu animaciju koji je u osamdesetima bio u vlasništvu Lucasfilma, no kako je u to vrijeme Džordž Lukas prolazio kroz prilično skup razvod, trebalo mu je novca, a Džobs je imao milione.

Motivacija probuđena Oscarom za kratki animirani film ‘Tin Toy’ Džobsu je dala ideju da će se pomoću Pixara prodavati i njegova nova platforma za računarsku grafiku i animaciju. Nažalost, ni Pixar ni uređaji nijesu pronašli svoju publiku, što je Džobsa, koji je bio veoma tvrdoglav, podstaklo da pokuša da na bolji način unovči potencijal kompanije. Pixar je preživljavao na animiranim reklamama sve dok nije došao presudni dan koji je cijelu stvar okrenuo naglavačke.

Rezultat ovog vrlo unosnog ugovora  dugometražni je animirani film ‘Toy Story’, koji je nakon dolaska u bioskope u novembru 1995. godine Džobsu, jer je imao 80 odsto udjela u Pixaru, zaradio puno novca. Džobs je nakon neviđenog uspjeha filma vrijedio 1,5 milijardi dolara – pet puta više nego što je imao kad je osamdesetih bio na čelu Applea.

Doba iMac-a

Apple je u međuvremenu više-manje propadao. Tokom vladavine Windowsa 95, Microsoftove kopije Mac OS-a koja je, za razliku od spomenutog, radila kako spada, situacija nije bila sjajna. Novi izvršni direktor Džill Amelo trebao je novi operativni sistem, Džobs ga je ponudio… ali samo u paketu s cijelom kompanijom NeXT, koju je prodao za 400 miliona dolara.

Stiv džobs se vratio, no to nije bilo dovoljno da spasi kompaniju koja je bilježila velike gubitke. Džobs je, uhvativši priliku, u godinu i po svrgnuo cijeli upravni odbor.

Ono što je slijedilo bile su velike promjene za Apple.

Godine 1996, uvođenjem novog računara iMac, Džobs je uspješno usmjerio reflektor javnosti prema kompaniji koju je davno osnovao. Šareno kućište računara i Džobs na čelu kompanije privukli su brojne programere te do 1999. proizveli nekoliko vrhunskih proizvoda – iMac u vedrim bojama i MacBook, njihov prvi laptop.

Koliko god sve ovo dobro zvučalo, pitanje je bilo kako prodavati Mac u svijetu u kojem postoji hrpa konkurenata? Rješenje koje je izabrao Džobs u to vrijeme nije bilo popularno, no svejedno ga je proveo – kompanija je otvorila vlastite prodavnice.

iPod revolucija

Tek u 2001, Džobs je shvatio da se zarobio u nišnoj industriji te da obrada videa nije jedini način na koji može zaraditi. Tržište prenosnih mp3 playera bilo je ograničeno, a svi prisutni uređaji bili su ružni. Kako bi doskočio tome, Džobs je napravio mali eksperiment te odlučio da stvori prenosni player iz Applea pod imenom iPod.

Uređaj su, premda je bio ograničen na Appleov softverski ekosistem, vlasnici PC-ja kupovali i hakovali kako bi radio i na njihovom operativnom sistemu. Da, ovaj proizvod imao je visok potencijal postati bestselerom.

Sve što je Džobsu trebalo je usluga koja će Appleu donijeti još novca. U dogovoru s izdavačkim kućama, 2003. je pokrenuo iTunes Store – prodavnicu za legalno skidanje muzijke koji je u prvih sedam dana prodao milion pjesama te svega šest mjeseci nakon dolaska na Mac stigao i na PC, otvorivši vrata usluzi za daleko veći broj ljudi.

Do 2006. iPod revolucija polučila je izlazak još četiri iPod uređaja, a to su bili iPod Nano, iPod Mini, iPod Shuffle i iPod Video. Za razliku od Maca, koji je držao pet posto tržišta PC-a, iPod je držao 80 odsto tržišta mobilnih muzičkih playera te je direktno uticao na popularizaciju  platforme Mac.

Apple i Jobs znali su što im je činiti.

Nakon dolaska novog šefa Diznija (odlazak starog, s kojim je Džobs imao problema, dijelom je sam potaknuo) Pixar je prodan Dizniju za 7,4 milijarde dolara u dionicama.

iPhone