Retrovizor: Kako je Sveti Stefan od ribarskog naselja postao mondensko ljetovalište
Godina 1960. ostaće upisana u istoriju crnogorskog turizma jer je te godine, 13. jula, ribarsko naselje Sveti Stefan kraj Budve zvanično pretvoreno u grad-hotel, mondensko ljetovalište koje će decenijama nakon toga posjećivati najveće zvijezde svjetskog džet-seta.
Dakle, za dvije godine, 2020, Sveti Stefan obilježiće 60 godina kultnog statusa u turizmu. U odnosu na početak poslovanja, Sveti Stefan danas dočekuje znatno drugačije ne samo u formi i kvalitetu usluge, već i u vlasništvu – iako formalno državni, grad-hotel upravljački pripada kompaniji grčkog biznismena Petrosa Statisa, koji je tu lokaciju dobio u zakup.
Izdavanjem u zakup ovog najelitnijeg hotela Statisovoj kompaniji Adriatic Properties, nestala je vizija unikatnog hotela. Svetac je pretvoren u jedan u nizu hotela, kojim gazduje svjetski hotelski operator Aman.
Istorija Svetog Stefana možda je najbolje opisana u knjizi „Budva, od mita do stvarnosti“ turističkog eksperta Vlada Duletića.
“Pedesetih godina XX vijeka iz samog političkog vrha Jugoslavije potekla je inicijativa da se ribarsko selo Sveti Stefan pretvori u luksuzni grad-hotel. Prema sjećanju, ovu ideju je prvi pokrenuo tadašnji visoki savezni funkcioner Edvard Kardelj. Njegov prijedlog su zdušno podržali Blažo Jovanović, tada prva politička ličnost Crne Gore, kao i naši poznati slikari Petar Lubarda i Milo Milunović”, navodi Duletić.
Kardeljeva ideja uskoro je realizovana i 1960. godine otvoren je grad-hotel koji će uskoro postati jedan od najpoznatijih hotela u svijetu.
Svjetska priznanja
“Unutrašnjost grad-hotela čine uske krivudave uličice, sa slikovitim pjacetama. Tu su i četiri crkvice, a hotelski apartmani se nalaze u skladnim kamenim kućama, izgrađenim u mediteranskom stilu. Pretvaranjem starog ribarskog naselja u moderan turistički objekat prvog reda, počinje ispisivanje novije istorije za Sveti Stefan. Samo četiri godine nakon otvaranja (1964), „Lajf magazin“ iz Njujorka uvrstio je Sveti Stefan među deset najekskluzivnijih hotela u svijetu, da bi 1972. dobio najveće međunarodno turističko priznanje „Zlatnu jabuku“. Pored toga, OOUR Sveti Stefan je 1980. postao nosilac najvećeg državnog priznanja SFRJ – nagrade AVNOJ”, navodi Duletić.
O davnim uspjesima Svetog Stefana sa nostalgijom govore oni koji su u njemu radili. Svjedok najvećeg uspjeha Svetog Stefana je njegov direktor od 1969. do 1975. godine Vladimir Mitrović koji je 1972. primio “Zlatnu jabuku”, nagradu Federacije turističkih novinara i pisaca. Mitrović je bio na čelu tadašnjeg Hotelsko- turističkog preduzeća Sveti Stefan u okviru kojeg su poslovali grad-hotel, Maestral i stari Miločer.
Dio kompleksa grad – hotela Sveti Stefan Gosti ranije nijesu gledali šta imaju u sobama i kolike su, bilo im je bitno da su na Svetom Stefanu, napisale su Vijesti povodom 55. godišnjice Svetog Stefana kao turističkog centra. O izvanrednim poslovnim uspjesima, kako dodaje Mitrović, najbolje svjedoči da su tih godina sami izgradili hotel Maestral, koji je bio prvi novi hotel A kategorije na našoj obali.
Kao nijedan drugi na svijetu
„Tada smo imali 218 kreveta, a sada ih ima 100. Tada su dolazili svjetski državnici poznati glumci, sami džet-set. Niko nije gledao koliko je velika soba, kako je opremljen, jer su dolazili zbog Svetog Stefana i imena koji je on nosio, kao jedinstvenog i unikatnog hotela“, kazao je Mitrović za “Vijesti”.
Nabrajajući brojne državnike koji su posjetili Sveca i vilu Miločer, Mitrović je kazao da je za vrijeme njegovog mandata tri puta ugostio predsjednika SFRJ Josipa Broza Tita.
Direktor Svetog Stefana od 1984. do 1991. Pero Rađenović navodi da je sadašnji grad-hotel samo blijeda kopija stručnosti i onog što je Svetac nekada bio.
“Nažalost, ne vjerujem da će se to ikada ponoviti. Hotel je otvorio Blažo Jovanović i njime je tada upravljao čuveni Nastos Popović, čovjek koji je bio glavni strateg hotelijerstva kod nas“, kazao je Rađenović.
Noviju istoriju Svetog Stefana ispisuje Vlada kada cijeli kompleks sa hotelima Miločer i Kraljičina plaža 2007. izdaje u dugoročni zakup brendu Aman, a posao kasnije preuzima Statis. On je nedavno svojoj hotelskoj imeperiji dodao i Maestral. Plan mu je, ako Skupština odobri aneks ugovora, da u Miločerskom parku gradi i stanove i vile za prodaju.
Dolazile zvijezde Holivuda, političari, princeze, kraljevi,…
Sveti Stefan je u prošlom vijeku odisao duhom pravog mondenskog ljetovališta, u kome je boravio sve sami svjetski džet-set.
“Ovdje su odsijedali slavni svjetski glumci, režiseri i producenti – Sofija Loren, Karlo Ponti, Kirk Daglas, Doris Dej, Džerladina Čaplin, Marija Šel, Monika Viti, Sidni Poatje, Ričard Vidmark, Silvester Stalone, Džeremi Ajrons i dr. Na Svetom Stefanu su odmarali poznati književnici Andre Marlo i Albert Moravija, nenadmašna balerina Maja Pliseckaja, sovjetski kosmonaut Jurij Gagarin, proslavljeni šahovski šampioni Bobi Fišer i Boris Spaski, kao i prelijepa manekenka Klaudija Šifer. Ovdje su, takođe, boravile krunisane glave, poput engleske princeze Margaret i bivšeg italijanskog kralja Umberta II. Dočekivane su i mnogi poznati svjetski političari, kao što su predsjednik Italije Sandro Pertini, italijanski premijer Đulio Andreoti, njemački kancelar Helmut Šmit, kanadski predsjednik Vlade Pjer Trudo, jugoslovenski predsjednik Josip Broz Tito, zatim čuveni bankari Maknamara i Rokfeler i drugi”, naveo je u svojoj knjizi Duletić.
Od kada je Svetac preuzeo grčki biznismen, među poznatim imenima, koji su ljetovali u grad hotelu su menekenka Naomi Kempbel, fudbaler Ronaldinjo, teniser Novak Đoković se tu vjenčao, a ovog ljeta tu je odmarala i fudbalska legenda Dejvid Bekam sa porodicom.
