Gdje su završili arapski milioni: Poljoprivredne kredite dobijale firme koje nijesu ispunjavale uslove

Zahvaljujući odlukama Ministarstva poljoprivrede, višemilionske povoljne kredite iz fonda Abu Dabi Fonda za razvoj (ADFD) dobile su i firme čiji projekti još nijesu zaživjeli i opravdano se postavlja pitanje da li će biti u stanju da vraćaju date pozajmice, pokazalo je istraživanje redakcije emisije Mehanizam.

Podrška ADFG-a, pod nazivom ADMAS, podrazumijeva kreditnu liniju od ukupno 50 miliona eura a uslovi koji su definisani ovim sporazumom bili su značajno povoljniji od uslova pod kojima su se proizvođači u to vrijeme mogli zadužiti kod banaka. Naime, ugovorena kamata na kredite bila je samo 2,5 odsto rok otplate čak 17 godina, a grejs period, tokom kojeg se plaća samo kamata, čak 4 godine.

Ovaj povoljan kredit, koji je mogao da da veliki zamah razvoju poljoprivrede, kao što ste mogli da vidite u prethodnoj emisiji, dodijeljivalo je ministarstvo poljoprivrede, iako je po svim pravilima, time trebalo da se bavi Investiciono razvojni fond, ističe Mehanizam, koji se emituje na RTCG.

Sporazum je potpisan u junu 2015. godine.

Iz ovog javnog poziva, prije svega, zbog strogo propisanih uslova za konkurisanje, sve je ukazivalo na to da će krediti biti dostupni samo velikim i veoma uspješnim kompanijama.

U javnom pozivu bilo je propisano da iznos kredita može da bude najmanje milion, a najviše 3 miliona dolara. Ovaj novac je bio predviđen za namjensko trošenje, što znači da firma podnese prijavu sa detaljno razrađenim projektom i planom kako će se trošiti novac.

Uslov je bio i da kredit može da pokrije tri četvrtine ukupne vrijednosti projekta, dok preostalu četvrtinu korisnik treba da obezbijedi sam.

To znači da ukoliko neka kompanija dobije 3 miliona dolara kredita mora da uloži još milion za projekat koji je procijenjen na četiri miliona dolara. Za apliciranje za kredit od minimalnih milion dolara korisnik je morao biti spreman da uloži oko 300 hiljada sopstvenih sredstava.

Takav uslov u startu je eliminisao male proizvođače za koje su toliki iznosi nedostižni, iako je u javnom pozivu bilo navedeno da će kredit biti namijenjen i njima.

Ono što je ukazivalo na to da će do ovih svojevrsnih podsticajnih sredstava moći da dođu samo kompanije koje ostvaruju velike profite i imaju vrlo stabilne finansije je drugi uslov propisan objavljenim javnim pozivom, navode autori emisije.

Iznos kredita, naime, bio je direktno uslovljen finansijskim stanjem u dijelu koji se tiče obrtnih sredstava. Obrtna sredstva predstavljaju zalihe, potraživanja i gotovinu na računu.
Kako je navedeno u javnom pozivu iznos kredita treba da bude najviše 30% od trajnog obrtnog kapitala kompanije.

To znači da je firma koja je htjela da aplicira za kredit od milion dolara morala da ima obrtna sredstva u vrijednosti od najmanje 3 miliona. Za kredit od 3 miliona kompanija je morala biti toliko finansijski jaka da u zalihama potraživanjima i gotovini ima na raspolaganju čak 9 miliona.

Prema istraživanju Mehanizma, u više pojedinačnih slučajeva Ministarstvo poljoprivrede prekršilo je sopstveni propisani uslov za sredstva koja su dodijeljena uz garancije države.

Naime, u finansijskim izvještajim kompanija koje su dobile kredite od ministarstva poljoprivrede, može se jednostavnim uvidom utvrditi da 7 od ukupno 9 kompanija nije ispunjavalo ovaj uslov iz javnog poziva da dobije kredite u iznosima od milion do 3 miliona dolara.

Kompanija Milkraft Leche, još uvijek neotvorena mljekara iz Pavinog polja dobila je 3 miliona dolara. Prema uslovima iz javnog poziva trebalo je da ima obrtna sredstva u iznosu od najmanje 9 miliona dolara, a ova firma imala je svega 100 hiljada eura obrtnih sredstava.

Kompanija IM Gradina iz Rožaja, dobila je 3 miliona dolara, što znači da je trebalo da ima obrtna sredstva u vrijednosti od 9 miliona dolara. Ipak, ova kompoanija iz Rožaja, sa jednim zaposlenim, imala je obrtna sredstva u iznosu od 370 hiljada eura.

Agro Carine, dobila je 2,5 miliona dolara, što znači da je trebalo da ima 7,5 miliona dolara obrtnih sredstava, a ova kompanija, osnovana par mjeseci prije aplikacije za kredit, prema finansijskim izvještajima uopšte nije imala obrtna sredstva.

HM Durmitor sa Žabljaka, dobila je 2 miliona dolara, što znači da je trebalo da ima 6 miliona dolara obrtnih sredstava, ali ova firma je imala samo 575 hiljada eura.

Eko Per, fabrika vode Diva iz Šavnika, dobila je 2,5 miliona dolara kredita, a da bi ispunila uslov za taj iznos trebalo je da ima obrtna sredstva u vrijednosti od 7,5 miliona dolara. Obrtna sredstva ove firme iznosila su svega pola miliona eura.

FML Nikšić, mljekara Nika, dobila je 1,2 miliona dolara kredita. Prema tome, trebalo je da ima obrtna sredstva koja vrijede najmanje 3,6 miliona dolara. Godinu prije dobijanja kredita, prema finansijskom izvještaju, firma uopšte nije imala obrtna sredstva.

Vektra Jakić – dobila je 3 miliona dolara kredita. Za taj iznos trebalo je da ima obrtna sredstva u vrijednosti od najmanje 9 miliona dolara. Obrtna sredstva Vektre Jakić, iznosila su 5 miliona i 700 hiljada eura.

Prema javnom pozivu koji je raspisalo ministarstvo, samo dvije kompanije ispunjavale su drugi uslov za maksimalni iznos kredita:

Mesopromet – Franca dobila je 3 miliona dolara i imala je dovoljno obrtnih sredstava da bi ispunila uslov iz javnog poziva. Obrtna sredstva ove firme iznosila su 16 miliona eura.

Mesna industrija Goranović, dobila je 3 miliona dolara i takođe je ispunjavala uslov o vrijednosti obrtnih sredstava. Obrtna sredstva kompanije Goranović, iznosila su 11,5 miliona eura.

Mehanizam je pitao IRF i Ministarstvo poljoprivrede da li su kompanije ispunjavale uslove o maksimalnim iznosima kredita. Iz IRF-a su odgovorili da oni u tom periodu nijesu bili nadležni da odobravanje kredita iz ADMAS projekta.

Ostatak priče pogledajte u drugoj epizodi serijala Mehanizam:

Gdje su završili arapski milioni namijenjeni crnogorskoj poljoprivredi