Koliko Google i Facebook zarađuju u CG: Poreska uprava se priprema za uvođenje “digitalnog poreza”

Globalne firme kao Microsoft, Google, Facebook, Linkedin, Hewlett Packard i slične, svoj online biznis mjeren u desetinama milijardi eura obavljaju preko evropskih centrala poslovanja za Evropu u Irskoj, zbog stimulativnih poreskih stopa, kao što je stopa poreza na dobit od svega 12,5 odsto, te samim tim poresku obavezu po ovom osnovu plaćaju u navedenoj državi, iako posluju širom Evrope.

Koliko prometa takve kompanije obave u Crnoj Gori? Portalu Investitor su u Poreskoj upravi priznali da imaju ograničen uvid u njihovo poslovanje i ostvarene prihode, jer nijedna od tih kompanija nema registrovano sjedište niti poslovnu jedinicu kod nas.

Ipak, koristeći saradnju sa poreskim uprava regiona, Evropske unije (EU) i ekspertsku pomoć Međunarodnog moneternog fonda (MMF), jedan od prioriteta u radu Uprave jeste “da se obezbijede svi preduslovi za obuhvatanje poreskom osnovicom što većeg opsega prometa ostvarenog u Crnoj Gori od strane globalnih tehnoloških kompanija i kompanija koje posluju preko interneta.

“U tom smislu u kontinuitetu razmjenjujemo informacije i radimo na usvajanju najbolje međunarodne prakse u ovoj oblasti”, rekli su portalu Investitor iz Poreske uprave.

Iako nemaju detaljan uvid u tokove novca koje internet giganti ostvare u Crnoj Gori, u Poreskoj upravi prate trendove tehnološkog razvoja aktuelne na globalnom nivou.

“U toku smo sa fenomemom preuzimanja tržišta od strane elektronske ekonomije u odnosu na tradicionalnu ekonomiju, kao i primata koje multinacionlne tehnološke kompanije imaju na globalnom tržištu”, naveli su iz Poreske uprave.

Ističu da su kompanije rezidentne u Crnoj Gori koje se bave zastupanjem i distribucijom globalnih softverskih i hardverskih rješenja “u kontinuitetu predmet monitoringa od strane Poreske uprave, te iste uredno posluju, a treba naglasiti da se neke od njih nalaze se i na našoj Bijeloj listi”.

Potrebno prilagođavanje zakonskog okvira “digitalnoj ekonomiji”

Na pitanje šta Poreska uprava čini kako bi ojačala kapacitete u cilju poreskog nadzora “digitalne ekonomije” te da li je potrebno prilagoditi zakonski okvir novim uslovima na tržištu, iz Poreske uprave kažu da je napore potrebno usmjeriti na više frontova:

“Prije svega, potrebno je obezbijediti zakonodavni okvir kojim bi se u sistem oporezivanja uključile globalne kompanije koje se bave prometom tehnoloških proizvoda, elektronskom trgovinom i kriptovalutama. U tom smislu, Crna Gora prati dešavanja na nivou Evropske unije, te će u pripremama za ispunjavanje zahtjeva iz pregovaračkog poglavlja 16, nastojati da pravnu tekovinu EU inkorporira u nacionalno zakonodavstvo i u ovoj oblasti”, kazali su iz Poreske uprave.

Praćenje i kvalitetna kontrola kompanija koje posluju preko interneta ili se bave proizvodnjom, odnosno distribucijom tehnoloških rješenja, kako su ocijenili, iziskuje posjedovanje prilično naprednih tehničkih znanja i vještina poreskih inspektora i ostalih službenika Poreske uprave.

I već rade na tome.

“U kontinuitetu ulažemo napore kako bi se kroz razmjenu informacija i edukaciju na međunarodnom nivou ojačali kapaciteti u oblasti e-audit-a, blockchain i bitcoin tehnologija, elektronske trgovine i slično”, poručuju iz Poreske uprave.

Uprava je, kako dodaju, tokom prethodne dvije godine stekla značajno iskustvo u kontroli e-trgovine, i to kroz inspekcijski nadzor niza kompanije koje su se time bavile, “te je po tom osnovu utvrđena utaja poreza u višemilionskom iznosu, koja podliježe i krivičnoj odgovornosti, zbog čega su ovi predmeti već par mjeseci bili u fokusu pažnje medija i široke javnosti”. Ovdje aludiraju na slučaj Atlas banke, gdje su poreznici otkrili nepravilnosti u uslugama e-komerca.

EU bez saglasnosti oko “digitalnog poreza”

Na nivou Evropske unije već dugo se pregovora o uvođenju “digitalnog poreza” Googleu, Amazonu i drugim globalnim tehnološkim divovima. Iako postoji predlog Evropske komisije i načelna saglasnost zemalja članica o potrebi uvođenja takvog nameta, donošenje konsenzusa o ovom pitanju nikako ne prolazi u Briselu.

Prema predlogu Evropske komisije, porez na digitalne usluge (DST) uveo bi se globalnim, pretežno američkim kompanijama, koje ostvaruju prihode na teritoriji cijele EU, a korporativne poreze plaćaju samo u zemljama u kojima imaju otvorene podružnice.

Najčešće su to Irska i Luksemburg, koje internet divovima omogućuju povlašćeni poreski tretman i kompanije to rado koriste. Zemlje koje zagovaraju promjene u oporezivanju smatraju da bi internet kompanije trebalo da plaćaju porez tamo gdje stvaraju svoju vrijednost, a ne prema administrativnom sjedištu. Najčešće su na meti Facebook i Google, koji zarađuju ogroman novac na internet oglašavanju, iskorišćavajući tržišta i potrošače pojedinih zemalja EU.

Evropska komisija procijenila je da spomenute kompanije efektivno plaćaju porez na dobit po stopi od 9,5 odsto dok se industrijske i uslužne kompanije s tradicionalnim modelom poslovanja oporezuju po stopi od 23,2 odsto.

Novi porez predviđen je i za internet platforme koje nude ‘usluge posredovanja’, poput Airbnba i Ubera, te platforme za digitalnu prodaju, poput Amazona. S druge strane, internet mediji i proizvođači digitalnog sadržaja koji se pri stvaranju nove vrijednosti ne oslanjaju na korisnike, poput Netflixa, bili bi izuzeti od obaveze plaćanja ovog poreza.

Ideja je da se oporezivanjem zahvate samo finansijski moćne kompanije, čiji prihodi na globalnom nivou premašuju 750 miliona eura, a na području EU 50 miliona eura.

Iako je Evropska komisija izašla s tim predlogom još u proljeće prošle godine, ministri finansija evropskih zemalja do danas nisu uspjeli postići dogovor o zajedničkim mjerama.

Na posljednjem sastanku Evropskog savjeta održanom u martu, dogovor je propao jer su se uvođenju poreza usprotivile Irska, Danska, Švedska i Finska, zemlje koje prednjače u proizvodnji digitalnih usluga i ujedno pružaju poresko utočište globalnim internet divovima, javio je nedavno tportal.

Njihovi ministri finansija odbili su čak i blažu verziju poreza koju su u decembru predložile Francuska i Njemačka, a koji predviđa oporezivanje samo prihoda od online oglašavanja po stopi od tri odsto.

Francuska se odlučila za jednostrani korak, sljedeća je Austrija

Razočarane miniranjem predloga Evropske komisije, pojedine zemlje odlučile su da preduzeti jednostrane mjere a prva je reagovala Francuska, usvajanjem zakona koji propisuje uvođenje poreza na promet od tri odsto kompanijama s globalnim prihodom iznad 750 miliona eura, a koje u Francuskoj ostvaruju promet veći od 25 miliona eura.

Francuzi očekuju da će se od novog poreza u ovoj godini u budžet sliti oko 500 miliona eura. Na udaru poreza našle su se naknade koje internetske platforme naplaćuju za posredovanje u prodaji, kao i njihovi prihodi od oglašavanja i prodaje korisničkih podataka.

Uvođenje digitalnog poreza najavila je i Austrija te od 2020. godine planira da oporezuje prihode kompanija od internet oglašavanja, i to po stopi od pet odsto. Jednostrane mjere razmatraju i Španija, Italija i Velika Britanija, koja nikako da izađe iz EU.