Svi hvale Švedsku kao uspješnu socijalističku zemlju, ali istina je drugačija
Švedska se kod ljudi s lijeve strane političkog spektra često navodi kao primjer uspješne socijalističke zemlje.
No iako Švedska ima relativno visoke poreze u poređenju s nekim drugim razvijenim zemljama, kao i vrlo razvijene sisteme socijalne bezbjednosti, ekonomijom ne upravlja država, a biznisi – i veliki i mali – u privatnim su rukama.
Uopšte se radi o zemlji koja je na svjetskom nivou u vrhu po ekonomskim slobodama i uslovima za poslovanje.
Osim toga, penzioni sistem su reformisali i djelimično privatizovali, a u školstvo uveli vaučere, putem kojih roditelji biraju škole za svoju djecu, bez obzira na to bile one državne ili privatne, što je u bilo kojoj socijalističkoj zemlji – nezamislivo.
Početkom devedesetih, Švedska je u obrazovni sistem uvela vaučere, zasnovane na načelu da roditelji, a ne država, imaju pravo odabrati obrazovne usluge za svoju djecu. Roditelji dobiju vaučer, odaberu školu – javnu ili privatnu – u koju će ići njihovo dijete i njegovo školovanje plate tim vaučerom. Država i dalje propisuje kurikulum, kojeg se moraju pridržavati sve škole koje se finansiraju vaučerima.
Vaučeri se finansiraju iz budžeta lokalne uprave na području na kojem se škola nalazi, a iznosi se mogu razlikovati među gradovima i opštinama, ali je propisan minimum koji se mora isplatiti – to je prosječni trošak javnog školovanja po učeniku.
Privatne škole ne smiju dodatno naplaćivati obrazovanje. Takođe, privatne škole slobodne su u odabiru metoda podučavanja i organizacije obrazovnih programa, u okviru propisanog nacionalnog kurikuluma.
Prepoznavanje demografskih problema s kojima se suočava cijela Evropa podstaklo je Švedsku na reformu penzijskog sistema. Dotadašnji sistem koji je počivao na snažnom egalitarizmu i solidarizmu, te je favorizovao one koji su radili kraće ili uplaćivali manje, zamijenjen je novim, kojim je uspostavljena veza između uplata u penzijski sistem i očekivanog životnog vijeka.
Koliko radiš, toliku imaš penziju
Index.hr prenosi da u sadašnjem sistemu svaki osiguranik unutar sistema međugeneracijske solidarnosti svoje doprinose plaća na individualni penzijski račun.
Radi se o zamišljenom, fiktivnom ličnom računu, koji služi za izračun budućih prava u solidarnom penzijskom sistemu, odnosno visine penzije. Taj se račun formira od svih uplaćenih doprinosa na plate.
Penzioni doprinosi iznose 18,5% na plate. Pola od tog iznosa plaća poslodavac, a drugu polovinu radnik. Od ukupnog iznosa doprinosa 16% izdvaja se na pomenute individualne račune, a 2,5% ide u fondove kapitalizovane štednje.
Doba odlaska u penziju je vrlo fleksibilna i počinje već sa 61 godinom, ali to znači i manju penziju pa su radnici motivisani da ostanu što duže u svijetu rada.
Gornja granica za odlazak u penziju ne postoji, tako da svako može raditi dokle želi. Takođe, odlazak u penziju ne znači da osoba mora prestati raditi.
Penzioner može nastaviti da radi i da tako stvori dodatnu zaradu, ali i dužim stažem, odnosno uplatama na račun u penzijskom sistemu, poboljša penziju. Inače, Švedska ima najduži očekivani radni vijek u Evropskoj uniji – preko 41 godinu.
Povoljno okruženje za biznis stvorilo je globalne kompanije
Švedska ima vrlo povoljno okruženje za biznis. Redovno je pri vrhu u raznim istraživanjima uslova za pokretanje posla i ekonomskih sloboda.
Porez na dobit za kompanije iznosi 21,4 posto. U Švedskoj su nastale i brojne danas globalne kompanije kao što su “IKEA”, “Ericsson”, “Volvo” i “H&M”.
