Vlada “gura” nezavisne direktore u kompanije, poslodavci protiv

U privredni, odnosno pravni sistem Crne Gore, kroz predlog zakona o privrednim društvima uvode se nezavisni direktori, odnosno članovi odbora direktora.

Njih, kako piše Pobjeda, možemo očekivati već naredne godine, jer je predlog zakona ušao u skupštinsku proceduru i trebalo bi da bude usvojen do kraja decembra.

Zakonom se detaljnije i preciznije reguliše osnivanje, upravljanje, restrukturiranje, prestanak privrednih društava…

Uvođenje nezavisnih u odbore direktora crnogorskih firmi je preporuka EU, koja bi, kako procjenjuju u Vladi, trebalo da poboljša korporativno upravljanje i poveća stepen pravne sigurnosti.

Trećina i dvije petine

“Odbor direktora preduzeća mora imati najmanje jednu trećinu nezavisnih članova, a javnog akcionarskog društva najmanje dvije petine”, precizirano je zakonskim predlogom. Isto važi i za članove nadzornog odbora u firmama.

Tokom javne rasprave na kompletan zakonski tekst bilo je dosta primjedbi i predloga iz Unije poslodavaca, MBA, Udruženja banaka, Komisije za hartije od vrijednosti, Centralne depozitarne agencije, Domaće trgovine, Instituta sertifikovanih rsačunovođa, Plantaža, M-tela, Biznis centra Čelebić, Okova, Naprertka, Vodovoda, Marketing centra. Dosta primjedbi je bilo i na uvođenje nezavisnih direktora

Zakon kaže da odbor direktora ima najmanje tri člana a akcionarskog društrva pet članova što znači da prvi mora imati jednog nezavisnog, a drugi dva takva člana.

Zakon je odgovorio i na pitanje šta znači nezavisni član odbora direktora.

“Nezavisni član odbora direktora je lice koje nije srodnik u pravoj liniji, srodnik u pobočnoj liniji, zaključno sa drugim stepenom srodstva, bračni i vanbračni supružnik ostalih članova organa upravljanja društva, odnosno akcionara koji imaju značajno ili većinsko učešće u osnovnom kapitalu. I lice koje u periodu od najmanje dvije godine prije izbora za člana odbora direktora nije bilo većinski vlasnik, vlasnik sa značajnim učešćem u osnovnom kapitalu, član organa upravljanja, osim organa u koji se bira, prokurista, lice zaposleno u društvu u sastav čijeg organa se bira ili u drugom društvu koje je povezano sa tim društvom, nije primilo ili potraživalo od društva organa u koje se bira, ili od društava koja su povezana sa tim društvom naknadu čija je ukupna vrijednost veća od 10 odsto godišnjih prihoda tog lica”, precizirano je ovim zakonskim tekstom.

Uvođenje nezavisnih direktora u pravni sistem Crne Gore je u skladu sa preporukama Evropske komisije i standardima korporativnog upravljanja u razvijenim državama i najboljim praksama u Evropi uopšte i našem regionu. Zato je osnovni cilj i očekivani rezultat unapređenje sistema korporativnog upravljanja i povećanje stepena pravne sigurnosti, ocijenili su iz Ministarstva ekonomije

Iz Montenegro biznis alijanse su ocijenili da se odredbom da odbor direktora mora da ima trećinu nezavisnih direktora privrednim društvima ograničava mogućnost da u tom tijelu budu predstavnici osnivača, što je, kako kažu, uobičajena poslovna praksa.

To je, navode iz ove biznis asocijacije, jasno jer se, između ostalog, pod pojmom nezavisni podrazumijeva da ne može biti zaposlen u povezanim licima.

Iz MBA su takođe ocijenili da se na ovaj način previše detaljno razrađuje odbor direktora, njegov sastav i način rada, ,,čime se ograničava mogućnost privrednim društvima da svojim statutom i pravilnikom o radu odbora odrede detalje vezane za način rada“.

Iz Ministarstva ekonomije ne daju im za pravo.

“Uvođenje nezavisnih direktora u pravni sistem Crne Gore je u skladu sa preporukama Evropske komisije i standardima korporativnog upravljanja u razvijenim državama i najboljim praksama u Evropi uopšte i našem regionu. Zato je osnovni cilj i očekivani rezultat unapređenje sistema korporativnog upravljanja i povećanje stepena pravne sigurnosti”, ocijenili su iz Ministarstva ekonomije.

Nema brisanja

Iz Biznis centra Čelebić ali i firme Domaća trgovina su predlagali brisanje nezavisnih direktora iz zakona.

Iz Čelebića tvrde da će “pojedini instituti a prevashodno nezavisni članovi odbora direktora, i način njihovog izbora predstavljati barijeru u funkcionisanju privrednih društava u Crnoj Gori”.

Ministarstvo ekonomije nije prihvatilo ni prijedlog Plantaža da se u zakon unese da odbor direktora mora navesti razloge za razrješenje u bilo kom momentu predsjednika ili direktora

“Pošto veliki broj privrednih društava – DOO kod nas počivaju na porodičnim osnovama, relativno malom broju zaposlenih, a samo tržište radne snage karakteriše politka ponuda profilisanog kadra – ispunjavanje svih uslova kod pronalaženja i izbora nezavisnog člana odbora direktora čini ovaj postupak izuzetno teškim ako ne i nemogućim. Istog smo stanovišta i za izbor nezavisnih članova nadzornog odbora”, objašnjavaju iz Čelebića.

Iz Ministarstva ekonomije su ponovili da su nezavisni direktori preporuka Evropske komisije ali i pojasnili da se to ne odnosi na društava koja počivaju na porodičnim osnovama, već na veća pravna lica i društava od javnog interesa.

Ministarstvo ekonomije nije prihvatilo ni prijedlog Plantaža da se u zakon unese da odbor direktora mora navesti razloge za razrješenje u bilo kom momentu predsjednika ili direktora. Iz ovog resora su objasnili da ne prihvataju prijedlog da se mora navesti razlog jer se radi o razrješenju sa pozicije predsjednika, ali ne i člana odbora direktora. Predsjednik odbora direktora, kako su naveli iz Ministarstva, nema pravo žalbe na takvu odluku ovog kolegijalnog organa.

Iz Vlade su saopštili da su se za novi zakon odlučili zbog nedostataka važećeg kao i potpunog usklađivanja sa legislativom Evropske unije u dijelu harmonizacije nacionalnih kompanijskih prava i stvaranju uslova za adekvatan razvoj unutrašnjeg tržišta, kao ključnog mehanizma, ali i postignuća evropskih ekonomskih integracija.