Sumnjivi Crnogorski bankarski tokovi iz izvještaja FinCEN-a

Sve transakcije, koje su pomenute u izvještaju odjeljenja američkog trezora protiv finansijskog kriminala FinCEN, a u kojem se pominje 15 sumnjivih transakcija iz Crne Gore, vrijednih oko 2,8 miliona dolara preko Zapad banke, kontrolisane su prilikom realizacije i za svaku je bila priložena neophodna dokumentacija, a u skladu sa odredbama Zakona o sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma – saopšteno je Radio Slobodnoj Evropi iz Zapad banke.

Dokumenti koji su procurili iz Mreže za borbu protiv finansijskog kriminala – FinCEN, pri američkom Ministarstvu finansija, a koje su potom obradili novinari Međunarodnog konzorcijuma istraživačkih novinara ukazuju da je preko Zapad banke u Crnoj Gori u periodu od 2015. do 2017. godine, obavljeno 15 sumnjivih transakcija vrijednih 2,8 miliona eura.

Prema podacima iz istraživanja u kojima je učestvovao i Bazfid (BuzzFeed), američka kompanija za digitalne medije, sa više partnerskih organizacija, sumnjive transakcije iz Crne Gore navodno su išle ka Češkoj, Šangaju i Hongkongu, prenosi CdM.

Prve četiri sumnjive transakcije obavljene su ka banci Shanghai Pudong Development u Šangaju.

Druge četiri evidentirane su krajem 2016. godine, a realizovane su iz Zapad banke u najveću češku banku “Češka Sporitelna A.S” u ukupnom iznosu od 1.281.000 dolara.

Krajem iste i početkom 2017. godine realizovano je još sedam sumnjivih transakcija ka HSBC banci u Hongkongu (Hongkong and Shanghai Banking Corporation), u ukupnom iznosu od 1.262.000 dolara.

“Svaka realizovana transakcija je predmet obrade od relevantnih sektora banke a u analizi se redovno primjenjuju indikatori za prepoznavanje sumnjivih transakcija, propisanih od Sektora za sprječavanje pranja novca i finansiranja terorizma. Ni jedna od pomenutih transakcija nije imala karakteristike sumnjive transakcije”, tvrde iz Zapad banke.

Navode i da nijedna od navedenih transakcija nije bila predmet odbijanja od korespodentnih banaka, niti su dobijali dodatne upite sa stanovišta eventualne sumnje i neprihvatljivosti.

Banka od januara 2015. ima dozvolu za rad u Crnoj Gori, osnovala je grupa ukrajinskih biznismena a najveći akcionar je, prema podacima sa Motenegroberze, Ukrajinac Volodymyr Kostelman. Zahtjev za odobravanje dozvole za njen rad podnijela je advokatska kancelarija Ane Kolarević, sestre predsjednika Mila Đukanovića.

Šta kažu u Centralnoj banci Crne Gore?

RSE obratio se Centralnoj banci Crne Gore (CBCG) koja je zadužena za kontrolu poslovanja banaka i Sektoru za sprečavanje pranja novca u Upravi policije.

U CBCG nisu upoznati sa izvještajem FinCEN-a jer, kako obrazlažu u izjavi za RSE, riječ je o povjerljivim izvještajima kojem nacionalne banke nemaju pristup. Dodaju da zakonski okvir ne dozvoljava CBCG objavljivanje bilo koje informacije o nalazima redovne kontrole u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma.

“Centralna banka provjeravala je usklađenost poslovanja sa Zakonom o sprječavanju pranja novca i finansiranja terorizma koji predstavljaju preduslov za prijavljivanje izvještaja o sumnjivim transakcijama organu nadležnom za poslove sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma na dalje postupanje”, odgovorili su iz CBCG.

RSE je Sektoru za sprečavanje pranja novca u Upravi policije poslao pitanje da li imaju podatke da je preko Zapad banke od 2015. do 2017. godine obavljeno 15 sumnjivih transakcija vrijednih 2,8 miliona eura. Do objavljivanja ovog teksta, RSE odgovor nije dobio.

Slučaj Expobanke i Deripaske

Još jedan segment izvještaja FinCEN-a, Bazfid i više partnerskih novinarskih organizacija širom svijeta vode prema Crnoj Gori.

Izvještaji FinCEN-a pokazuju i da je najmanje tri milijarde dolara prebačeno putem letonske Expobanke u vezi s poslovanjem Olega Deripaske, bivšeg vlasnika KAP-a, između 2002. i 2016. godine.

Jedna od partnerskih organizacija, Baltički centar za istraživačko novinarstvo (Re:Baltica) je u saradnji sa Mrežom za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) iz Crne Gore istraživao podatke iz dokumenata o transakcijama koje se tiču Deripaske. Njihovi nalazi ukazuju da jedio tog sumnjivog novca moguće uložen u Crnu Goru, preko kupovine imovine na Platamunima u opštini Kotor, gdje dvije kompanije koje se povezuju sa Deripaskom imaju luksuzni kompleks.

Ruski milioner Oleg Deripaska, odnosno dvije kompanije koje se povezuju s njim, posjeduju oko 50 hektara (500.000 kvadratnih metara) u mjestu Krimovice u opštini Kotor, nadomak morske obale, Parcele su vlasništvo K.P.M. Limited i Overseas Assets Management, koje su prijavljene na istoj adresi u Podgorici.

Kako se može vidjeti u Centralnom registru privrednih subjekata, kod tih firmi je početkom maja 2020. promijenjen (preregistrovan) osnivač. Umjesto ranijeg Tangril Equites LTD, sada je osnivač i vlasnik 100 odsto Advante Management Corp. takođe s Britanskih Djevičanskih Ostrva.

Deripaska nije komentarisao pitanje novinara Re:Baltica da li je on stvarni vlasnik „Tangril Equities Limited”, niti druga poslata pitanja u vezi transfera novca.

RSE je na mejl adresu izvršnog direktora Nede Koljenšić ( podaci Centralnog registra privrednih subjekata) predstavništva K.P.M. Limited u Podgorici uputio pitanje: kako komentarišu dovođenje u vezu kompanije K.P.M. Limited i Overseas Assets Management sa sumnjivim transakcijama i sa ruskim milionerom Olegom Deripaskom? Odgovor nijesu dobili.

Vrijednost rezidencijalnog komleksa, kome je zabranjen prilaz, se procjenjuje na blizu 30 miliona eura. Turistički kompleks je ograđen pet metara visokim kamenim zidom. Ima dva luksuzna objekta sa preko 1.500 kvadrata, i devet manjih vila površine do 300 kvadrata. Kompleks sadrži bazene, prateće sadržaje, privatno obezbjeđenje.

Kompaniji “Overseas assets management”, koja se vodi kao zvaničan vlasnik glavni državni arhitekta Crne Gore, 2019. godine, odobrio je postavljanje mobilnog pristaništa za jahte, dok se na dozvolu za gradnju heliodroma, koji je predat u februaru ove godine, još čeka.

U aprilu 2018. SAD su uvele su sankcije prema Olegu Deripski i još 23 ruska tajkuna i zvaničnika. U saopštenju Ministarstva finansija SAD se navodi da je Deripaska “optužen za prijetnju životima poslovnih rivala, ilegalno prisluškivanje državnog službenika i učestvovanje u iznudi i reketiranju”.

U januaru 2019. je Ministarstvo finansija SAD ukinulo sankcije kompanijama (En + Group plc, UC Rusal plc i JSC EuroSibEnergo) koje je ranije kontrolisao Deripaska. Sankcije protiv samog Deripaske ostale su na snazi.

U martu 2019. je Deripaska tužio SAD tvrdeći da su prekoračile zakonske granice u nametanju sankcija nad njim i tako od njega napravile “najnoviju žrtvu” u američkoj istrazi navodnog miješanja Moskve u izbore.

Navodi svjetskih medija, od nedjelje 20. septembra, zasnovani na procurjelim izvještajima, o sumnjivim aktivnostima, koje banke i druge finansijske kompanije podnose Mreži za borbu protiv finansijskog kriminala (FinCEN) u okviru američkog Ministarstva finansija, između ostalog ukazuju na manjkav sistem kontrole i rasprostranjene tokove kojima su preko banaka kriminalci, teroristi i oligarsi prebacivali prljav novac.

Bazfid, američka kompanija za digitalne medije je došao do više od 2.100 tih izvještaja i podijelio ih s Međunarodnim konzorcijumom istraživačkih novinara koji su potom saopštili da dokumenta sadrže informacije o transakcijama u vrijednosti preko američkog Ministarstva finansija od 2.000 milijardi dolara između 1999. i 2017. koje su interne službe u bankama označile kao sumnjive.