Presjek stanja državne kase: Budžet u minusu 386 miliona eura

Deficit budžeta za prvih deset mjeseci iznosio je 385,8 miliona eura ili 8,4 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP), što je 71,8 miliona više u odnosu na planirani, pokazuju podaci Ministarstva finansija.

Iz Ministarstva su kazali da zdravstvena situacija uzrokovana pandemijom virusa Covid-19, kako u Crnoj Gori tako i na globalnom nivou, dominantno determiniše i ekonomska kretanja.

„Nepovoljna epidemiološka situacija, odnosno mjere ograničavanja ekonomske aktivnosti u cilju stavljanja pod kontrolu pandemije opredijelila je budžetska kretanja od početka pandemije do danas”, navodi se u izvještaju Ministarstva o izvršenju budžeta za prvih deset mjeseci.

To se, kako su objasnili, prije svega ogleda u drastičnom smanjenju prihoda budžeta u odnosu na prethodnu godinu, odnosno potrebi revidiranja budžetske potrošnje kako bi se obezbijedio fiskalni prostor za finansiranje tri paketa socio-ekonomskih mjera usmjerenih na ograničavanje negativnih efekata pandemije na građane i privredu, kao i finansiranje povećanih potreba zdravstvenog sistema u ovom periodu.

„I pored izazova sa naplatom budžetskih prihoda u uslovima znatno smanjene ekonomske aktivnosti i implementacije pomenutih paketa mjera podrške, likvidnost budžeta je očuvana, te su sve planirane budžetske obaveze izmirivane pravovremeno“, navodi se u dokumentu.

Prihodi budžeta su u periodu od januara do oktobra iznosili 1,3 milijarde eura ili 28,3 odsto procijenjenog bruto odmaćeg proizvoda (BDP), što je za 96,6 miliona ili 6,9 odsto manje u odnosu na planirane izmjenama i dopunama Zakona o budžetu.

„U odnosu na plan po rebalansu, najveće negativno odstupanje zabilježeno je kod kategorija koje prvenstveno zavise od ostvarenog prometa, odnosno kod poreza na dodatu vrijednost u iznosu od 69,7 miliona ili 13,7 odsto, kao i kod akciza u iznosu od 16,3 miliona ili 8,8 odsto“, precizira se u dokumentu.

Glavni razlog negativnog odstupanja ovih kategorija prihoda u odnosu na planirane jeste značajno manje ostvareni turistički promet u toku ljetnje turističke sezone, a usljed pandemije koronavirusa.

U dijelu donacija zabilježeno je negativno odstupanje od 19,7 miliona Eeura, kao rezultat toga što je uplata prve tranše donatorskih sredstava od Evropske unije (EU), kao podrške Crnoj Gori u cilju suzbijanja negativnih efekata koronavirusa, u iznosu od 28 miliona, planom prihoda prvobitno predviđena u septembru, dok je uplata sredstava izvršena u novembru.

„Takođe, usljed činjenice da je u oktobru bila planirana i naplata duga od Montenegro Airlinesa (MA) u iznosu od devet miliona eura, bilježi se odstupanje i kod kategorije primici od otplate kredita“, rekli su iz Ministarstva.
Kod kategorije ostali prihodi se takođe bilježi negativno odstupanje prvenstveno usljed činjenice da nije izvršena planirana uplata po osnovu dividende energetskih kompanija u većinskom vlasništvu države.

„Kao rezultat subvencionisanja zarada zaposlenih u privrednim granama posebno pogođenim mjerama za ograničavanje obavljanja djelatnosti, ali i kao rezultat naplate dijela poreskog duga nacionalnog avioprevoznika u iznosu od deset miliona eura porezi i doprinosi na zarade su zabilježili kumulativan rast u iznosu od 22,7 milIona ili 4,8 odsto u odnosu na planirane“, navodi se u dokumentu.

Pri tome je porez na dohodak veći za 2,8 miliona ili 3,1 u odnosu na planirani, dok su doprinosi u odnosu na planirane veći za 19,9 miliona ili 5,2 odsto.

„Usljed ostvarenog snažnog rasta ekonomske aktivnosti iz prethodne godine, nastavljeno je sa trendom rasta naplate po osnovu poreza na dobit, koji je veći 11,1 milion eura ili 17,1 odsto u odnosu na planirani“, poručili su iz Ministarstva.

U poređenju sa istim periodom prethodne godine, prihodi budžeta su manji za 192,4 miliona eura ili 12,9 odsto usljed ograničene ekonomske aktivnosti uzrokovane pandemijom koronavirusa i sprovođenja mjera za ublažavanje negativnih efekata na privredu i građane.

Izdaci budžeta su u periodu od januara do oktobra iznosili 1,69 milijardi eura ili 36,6 odsto BDP-a i u odnosu na planirane manji su 24,8 miliona odnosno 1,4 odsto.

Najznačajnije odstupanje u odnosu na plan zabilježeno je kod kategorije rezerve koja je niža 18,1 milion ili 15,1 odsto.

Tekući izdaci ostvareni su na nivou od 692,3 miliona i manji su 8,6 miliona ili 1,2 odsto od planiranih, što je rezultat ostvarenih ušteda na kategorijama bruto zarade i ostala lična primanja.

„Sa druge strane, prvenstveno kao rezultat povećanja zarada zaposlenih u prosvjeti i zdravstvu, ali i jednokratnih davanja u vidu stimulansa i isplaćenog prekovremenog rada zdravstvenim radnicima za vrijeme trajanja pandemije, bruto zarade bilježe rast od 23,5 miliona ili šest odsto u odnosu na isti period prošle godine“, navodi se u izvještaju.

Transferi za socijalnu zaštitu ostvareni su na nivou od 462,4 miliona eura i manji su 15,6 milIona ili 3,3 odsto u odnosu na planirane i to usljed nižeg ostvarenja na kategoriji prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja u iznosu od 10,5 miliona i prava iz oblasti socijalne zaštite u iznosu od tri miliona eura.

„Na drugoj strani, prevashodno kao rezultat sprovođenja novog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, ova kategorija bilježi rast od 5,5 miliona ili 1,6 odsto u odnosu na isti period prošle godine“, dodali su iz Ministarstva.

Transferi institucijama, pojedinicima, nevladinom i javnom sektoru bilježe rast kako u odnosu na plan tako i u odnosu na prethodnu godinu i to usljed većih transfera prema Fondu za zdravstveno osiguranje u cilju saniranja posljedica pandemije.

Kapitalni izdaci realizovani su u iznosu od 177,7 miliona eura, što je 15,4 milIona ili 9,5 odsto više od planiranih, i to kao rezultat nastavka izvođenja radova na započetim kapitalnim projektima.

Kapitalni izdaci su u odnosu na prethodnu godinu manji 43,7 miliona ili 19,7 odsto, kao posljedica smanjenog intenziteta izvođenja radova na izgradnji prioritetne dionice auto-puta.

„U istom periodu, kapitalni budžet realizovan je u ukupnom iznosu od 141 milion eura što je 8,7 miliona više od plana, dok je u odnosu na prethodnu godinu manji 57,7 miliona, što je prvenstveno rezultat smanjenog intenziteta izvođenja radova na dionici auto-puta usljed pandemije“, kazali su iz Ministarstva.

U odnosu na isti period prošle godine, ukupni izdaci budžeta veći su 132,6 milion eura ili 8,5 odsto, zbog sprovođenja tri paketa mjera usmjerenih na suzbijanje negativnih efekata pandemije i pomoć građanima i privredi.