Godina krize: Prošle godine državnoj kasi falilo skoro pola milijarde eura

Manjak u državnoj kasi prošle godine bio je 426 miliona eura – pokazao je predlog završnog računa prošlogodišnjeg budžeta, što je za 90,27 miliona više u odnosu na projekciju iz rebalansa prema kojoj deficit budžeta treba da bude 335,88 miliona eura.

Kada se gotovinskom deficitu od 426 miliona dodaju neizmirene obaveza iz prethodnih godina (koje nemaju karakter pozajmica) on iznosi 440,4 miliona ili 10,5 odsto BDP-a.

“Kretanje budžetskih prihoda i rashoda u 2020. godini obilježila je pandemija koronavirusa i mjere usmjerene na zaštitu javnog zdravlja, a koje su uticale na ograničavanje ekonomske aktivnosti u zemlji”, navelo je Ministarstvo finansija u obrazloženju predloga zakona.

Ukupni primici budžeta prošle godine su bili 2,99 milijardi eura, a izdaci 2,73 milijarde eura, prenose Vijesti.

Odstupanje gotovinskog deficita za 2020. godinu u odnosu na plan iz rebalansa u iznosu od 90,26 miliona eura je posljedica na prihodnoj strani pada naplate poreza od 89,33 miliona, pada naplate ostalih prihoda od 15,31 milion, primitaka od otplate kredita od 9,7 miliona i pada naplate taksi od 1,55 miliona.

U odnosu na rebalans budžeta na prihodnoj strani veća naplata je zabilježena kod naplate doprinosa u iznosu od 38,52 miliona, naknada u iznosu od tri miliona i donacija od 7,92 miliona. Ukupno negativno odstupanje (manja naplata) na prihodnoj strani u odnosu na rebalans iznosi 66,46 miliona eura.

Na rashodnoj strani tekuća budžetska potrošnja je zabilježila pad u odnosu na iznos projektovan rebalansom, ali su izdvajanja za kapitalni budžet bila veća za 106,7 miliona eura u odnosu na rebalans. Ukupno je na rashodnoj strani u odnosu na rebalans potrošeno više 23,8 miliona eura.

Ovaj predlog završnog računa se odnosi na rad bivše Vlade kojom je rukovodio premijer Duško Marković, dok je aktulena Vlada premijera Zdravka Krivokapića izabrana u decembru prošle godine.

Od PDV-a i akciza 196 miliona manje

Poreski prihodi centralnog budžeta manji su za 17,62 odsto u odnosu na prethodnu godinu ili 206,64 miliona, zbog kako je objašnjeno u Ministarstvu finansija, manjih prihoda po osnovu poreza na dodatu vrijednost koji su za 165,95 miliona (23,85 odsto) manji u odnosu na 2019. godinu.

“Pad prihoda po osnovu poreza na dodatu vrijednost posljedica je pada ekonomske aktivnosti uzrokovanim pandemijom. Drugo značajno negativno odstupanje zabilježeno je kod prihoda po osnovu akciza koji su manji za 30,12 miliona(12,8 odsto) u odnosu na prethodnu godinu. Pozitivno odstupanje u odnosu na plan zabilježeno je kod poreza na dobit, koji je za 16,02 odsto veći u odnosu na planirani iznos, a kao rezultat ostvarenog snažnog rasta ekonomske aktivnosti iz 2019. godine. Od poreza na dobit je ostvareno 78,42 miliona eura”, kazali su u ministarstvu.

Državna kasa je prošle godine od doprinosa prihodovala 531,02 miliona eura što je za 7,82 odsto u odnosu na planirani iznos.To je rezultat, kako je objašnjeno, subvencionisanja zarada za zaposlene u privrednim granama posebno pogođenim mjerama za ograničavanje obavljanja djelatnosti u okviru drugog i trećeg paketa ekonomskih mjera.

“Ovi prihodi su 2,79 odsto manji u odnosu na prethodnu godinu zbog pada prihoda od doprinosa za zdravstveno osiguranje (kao rezultat smanjenja stope za dva procentna poena od jula 2019. godine), kao i zbog odlaganja izmirenja obaveza po ovom osnovu, kao jedne od mjera Vlade u uslovima otežanog poslovanja uzrokovanog pandemijom”, rekli su u ministarstvu.

Budžetska potrošnja u 2020. godini je bila 2.064,68 miliona i veća je 1,78 odsto u odnosu na prethodnu godinu i 1,17 odsto u odnosu na planirani iznos.

Budžetska potrošnja uvećana je prevashodno zbog potrebe za dodatnim finansiranjem zdravstvenog sistema u uslovima pandemije, kao i finansiranja tri paketa socio-ekonomskih mjera usmjerenih na suzbijanje negativnih efekata pandemije i pomoć građanima i privredi.

Za otplatu duga 665,84 miliona

Socijalna davanja čine najveći dio budžetske potrošnje (27,06 odsto) i u 2020. godini su bila 558,68 miliona eura, što je 0,78 odsto više u odnosu na prethodnu godinu.

Bruto zarade su drugi značajan činilac budžetske potrošnje (24,18 odsto) i iznosile su 499,14 miliona što je 5,56 odsto više u odnosu na prethodnu godinu.

“Kapitalni izdaci bili su 230,88 miliona i 16,29 odsto su veći u odnosu na plan budžeta, kao rezultat veće potrošnje novca planiranog za potrošnju projekata koji se realizuju kroz kapitalni budžet, a 42,6 odsto su manji u odnosu na prethodnu godinu, zbog smanjenog intenziteta izvođenja radova na izgradnji prioritetne dionice autoputa, u uslovima pandemije”, piše u obrazloženju predloga zakona.

Iz državne kase je za otpladu duga u prošloj godini potrošeno 665,84 miliona eura što je zajedno sa korigovanim gotovinskim deficitom, povećanjem depozita države i izdacima za kupovinu hartija od vrijednosti uslovilo da nedostajući novac u budžetu bude 1,37 milijardi eura. Taj iznos je finansiran iz pozajmica i kredita iz domaćih i inostranih izvora (1,35 milijardi), zatim prihoda od prodaje imovine (8,55 miliona) i povećanja neto obaveza u iznosu od 14,25 miliona.

Prvi put unutar predloga završnog računa se, pored depozita na računima budžeta Crrne Gore, objelodanjuju depoziti koji nisu konsolidovani na računima budžeta, a koji predstavljaju dodatni novac institucija oko projektnog unapređenja crnogorskog regulatornog i investiciono-razvojnog sistema.

Depoziti su na kraju prošle godine iznosili 812,91 milion i 38.477,69 unci zlata po tržišnoj cijeni u iznosu od 59,52 miliona što ukupno iznosi 872,44 miliona.

Saglasno preuzetim obavezama iz aranžmana sa MMF-om (jun 2020) ukupna potrošnja koja je uknjižena na poziciji tekuće budžetske rezerva, a koja odražava tokove podrške privredi i zaposlenima tokom covid-godine, kontrolisaće Državna revizorska institucija do kraja ove godine.

Neizmirene obaveze 132,2 miliona eura

Neizmirene obaveze iz budžeta na kraju prošle godine su bile 34,8 miliona i taj iznos nije uključio obaveze čiji je rok dospijeća u januaru ove godine, a koje iznose 97,4 miliona.

U neizmirenim obavezama najveći udio imaju obaveze po osnovu transfera za zdravstvenu zaštitu (13,75 miliona), obaveze za kapitalne izdatke (7,07 miliona) obaveze po osnovu ostalih prava iz zdravstvenog osiguranja (4,61 milion), obaveze za materijal (2,2 miliona), obaveze za usluge (2,3 miliona), i ostale obaveze u manjim iznosima.

U obavezama koje dospijevaju nakon 31.12. 2020. godin su, između ostalog, obaveze po osnovu rashoda za materijal i usluge od 27,72 miliona, transfera institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru 13,48 miliona, bankarske usluge u iznosu od 22,37 miliona, prava iz oblasti zdravstvene zaštite i zdravstvenog osiguranja u iznosu od 2,45 miliona…