Gdje graditi ribarsku luku u Boki?

Za Investitor.me, piše Isidor Stankov

Podjeljena mišljenja, različiti stavovi, dosta polemika i kvalitetna rasprava krasila je Javnu raspravu o Nacrtu odluke o utvrđivanju lokacije za postavljanje, odnosno izgradnju Ribarske luke Zelenika u Opštini Herceg Novi, koja je održana u petak, 24. decembra.

Sa strane opštine i uključenih državnih organa, učestvovali su direktorica direktorata za Ribarstvo u Ministarstvu poljoprivrede, Katarina Burzanović; menadžer Opštine Herceg Novi, Dušan Vukić, te v.d. Sekretarijata za prostorno planiranje i izgradnju Herceg Novog Vladimir Velaš. Na raspravi su učestvovali i predstavnici ribara i građani. Svi sa zajedničkim stavom: Ribarsku luku treba graditi, ali je mikrolokacija sporna.

Razvoj ribarstva u Crnoj Gori je ograničen nedostatkom infrastrukture. Ne postoje luke niti sigurni vezovi za privez ribarskih brodova. Onemogućeno je poboljšanje uslova rada, obnova i povećanje flote. Zbog ovoga, Crna Gora u ribarstvu ima vrlo specifičan problem u odnosu na Evropu. Iako smo u mogućnosti da vršimo izlov i preradu domaće ribe, godišnje kvote se ostvaruju sa svega 10%. Potražnja tržišta ostvaruje sa intenzivnim uvozom čime se stvara veliki spoljnotrgovinski deficit.

Jedan od uslova za zatvaranje EU poglavlja 12 – bezbjednost hrane, te 13 – ribarstvo je izgradnja ribarskih luka u Crnoj Gori. Svjetska banka sprovodi finansiranje izgradnje ribarskih luka kroz MITAS 2 projekt.
Ulcinj je najdalje stigao u ovom projektu. Trenutno se izvode aktivnosti izrade elaborata o uticaju na životnu sredinu, nakon Javne rasprave. Svjetska banka prepoznaje izgradnju ribarskih luka kao zajedničke luke sa komunalnim vezovima, što je i situacija u Ulcinju. Ovakav pristup omogućava poboljšanje turističke ponude kroz animiranje građana i turista, te organizaciju života Luke kao dijela grada.

U toku svog izlaganja, gospođa Katarina Burzanović je iznijela statističke podatke o veličini ribarske flote za područje Opštine Herceg Novi i to: ukupno 63 registrovana ribarska broda i barke, od čega su mali brodovi i barke dužine do 10m – 57 i 6 brodova dužih od 10m. Ministarstvo garantuje vez svim registrovanim ribarima, a predviđeni kapacitet Luke prema trenutnom stanju je veći od ukupnog broja registrovanih ribarskih brodva.

Savjetnik za kapitalne investicije opštine Herceg Novi, gospodin Nenad Vitomirović je prezentovao situacije u evropskim gradovima sa ribarskim lukama. Poseban osvrt na povezanost ribarskih luka sa ostalom infrastrukturom grada, te pozitivnim uticajem na razvoj turizma i ugostiteljstva. Primjeri Barselonete (ESP), Krka (HR), te Rimini (IT), gdje su koče i ribarski brodovi smješteni u samom centru grada, u blizini hotela, plaža i glavnih turističkih atrakcija. Poveznica ribarstva i turizma u ovim gradovima je jaka kroz dobro osmišljenu infrastrukturu. Ribarstvo se time definiše i kao turistička ponuda„Pescaturismo“. Pescaruismo čini skup aktivnosti na turističkim brodovima, gastronomska ponuda sa smještajem koje nude ribari, odnosno njihova poljoprivredna gazdinstva. Ovakva ponuda u priobalnom području ima veliku ulogu u razvoju i divertifikaciji turističke ponude i održivog razvoja.

Svoje izlaganje je završio prikazom da je ovaj projekat već prepoznat od privatnih investitora, time što je Opština dobila Pismo namjere o gradnji turističkog kompleksa u zaleđu Luke. Predstavnik investitora je elaborirao zahtjev iznoseći detalje kompleksa: hotel, riblji restoran i prodavnica ribarske opreme.

Predstavnici Mjesne zajednice Zelenika negoduju izborom lokacije, jer smatraju da se gube dvije plaže i traže da se luka gradi na mikro-lokaciji „Zmijice“ gje je i predviđena prostornim planom. Međutim, lokacija Zmijice je pod višegodišnjim sudskim sporom iz koga se ne vidi izlaz. Glavno pitanje koje je predsjednik MZ postavio je: „Šta da kažemo djeci? Nećete se kupati u Zelenici, morate ići u Meljine ili Kumbor“.

Predsjednik udruženja sportskih ribolovaca, g.din Mladen Rostović je iznio da predlog nije po usvojenom prostornom planu Opštine, te da je veoma neprofesionalno predlagati projekte ka finansijerima koji nisu u skladu sa zakonskom regulativom, međutim Zakon se izmjenio u smislu da se na mjestu gdje ne postoji planska dokumentacija, primjenjuje Skupštinska odluka (Član 223).

Predstavnik pomorskih pilota kap. Miodrag Kršanac se osvrnuo na sadašnje stanje infrastrukture i poštovanja Zakona i primjene opštih procedura održavanja ribarica, alata i opreme. Njegovo mišljenje je da je dosadašnje iskustvo sa inspekcijskim nadzorom nad investicijama nije pozitivno i da je potrebno obezbjediti infrastrukturu koja nije u koliziji sa dosadašnjim turističkim kapacitetima lokalnog stanovništva.

Međutim, na samom kraju je iznešeno mišljenje da se uz poštovanje svih zahtjeva zajednice, ovaj projekat može uspješno realizovati na predviđenoj lokaciji, tako što će se svi postojeći turistički kapaciteti i poslovne aktivnosti na obuhvaćenom području oplemeniti i poboljšati izgradnjom Luke. Lukobran mora da bude urađen tako da obezbjedi zaštitu od valova nasipom i mejorizacijom rjeke Opačice. Na lukobranima se može organizovati proširenje plaža i povećanje njihove djelatnosti.

Krajnje domete ni ne treba odmah da ispitujemo, jer izgradnja infrastrukture ne doprinosi samo razvoju te, primarne djelatnosti, već opštem razvoju društva i sredine koja gravitira i koristi infrastrukturni objekat.

Izgradnjom infrastrukturnih objekata u opštem smislu daju mogućnost razvoja novih djelatnosti koje ne moraju direktno biti vezane osnovnim ciljem, te opštem razvoju društva i sredine koja im gravitira. U ovom slučaju, ribarstvo servisira sektor turizma i ugostiteljstva. Direktno privlači kupce na izvor ponude – kupovinu svježe ribe i plodova mora.

U slučaju ribarske luke, prostor se oplemenjuje uređenim prodajnim mjestom – peškarijom. Primjer je kotorska pijaca, zaštitni znak Kotora, dubrovačka pjaca u zidinama starog grada, ili splitska peškarija koja se nalazi u Marmontovoj ulici i dio je života starih Splićana.

Sa druge strane, Luka, generalno nije samo ribarska, već se omogućavaju komunalni i ekonomski vezovi, čime se dovode strani nautičari i domaća, rekreativna nautika. Direktno se generiše turistička potrošnja kupovinom nautičke opreme, plaćanje vezova, potrošnjom u ugostiteljstvu i smještaju.

Lukobran treba ostati javni objekat, otvoren za žitelje i turiste. Lukobrani su uvijek bili prostori za šetnju, ćakule ribanja i ribarska prigovaranja…

„Ribarska“ u nazivu, luka je opšte dobro koje će najmanje biti „ribarsko“, a otvara mogućnosti kvalitetnog razvoja rivijere i rješava nagomilane probleme više djelatnosti. Generalno infrastrukturna ulaganja treba definisati kroz pojedinačne potrebe, kanalisati ih u jedinstveni projekt i zahtjevati sveobuhvatno rješenje.

Ako kažemo da je pod znacima navoda RIBARSKA (luka) prljava bučna ili da nam smeta zbog nekog ličnog razloga, razmislimo da li nam smeta i bilo koja druga infrastruktura i na koji način nam je poboljšala i unaprijedila život.

Apriori odbacivanje i kazivanje „ne valja“, „neće to ovdje“, „meni smeta“, bez jasno definisanog i tačnim činjenicama potkrepljenog razloga, je direktan negativan lični stav prema napretku okruženja.

Ostaje samo pitanje: „Gdje graditi ribarsku luku u Boki?“