Može li kineski juan zamijeniti američki dolar i postati globalno dominantna valuta?
Kineska ekonomija je izuzetno uspješna po većini parametara. Njen bruto domaći proizvod (BDP) od 17,7 biliona dolara drugi je na svijetu po obimu, odmah nakon Sjedinjenih Država. Takođe je treća po veličini trgovačka nacija na svijetu — ispred su samo SAD i EU.
Međutim, kineska valuta čini samo 3% globalne trgovine. Uporedite to sa 87% tržišnog udjela američkog dolara.
Uprkos svojoj ekonomskoj i političkoj moći, zemlja ne dominira globalnim tokom fiat valute. Sada, traži da se to promijeni.
MoneyWise piše da postoji kineski multitrilionski, višedecenijski plan da zamijeni američki dolar kao svjetsku rezervnu valutu.
Kako valute postižu status rezerve?
Postizanje statusa glavne rezervne valute nije formalan proces. Umjesto toga, to je kao pobjeda na takmičenju popularnosti.
Najpopularnija valuta za globalnu trgovinu i prekograničnu trgovinu pojavljuje se kao de facto rezervna valuta. “Popularnost” valute je jednostavno zasnovana na percepciji sigurnosti i otpornosti zemlje izdavaoca. U pitanju je imovina ili valuta koju većina centralnih banaka širom svijeta radije drži u rezervi, zbog čega dominantna imovina dobija oznaku „rezervne valute“.
Od 1450. godine postojalo je šest glavnih perioda rezervne valute. Portugal je dominirao svjetskim rezervama sve do 1530. godine kada je Španija postala jača. Valute koje su izdavale Holandija i Francuska dominirale su svjetskom trgovinom tokom većeg dijela 17. i 18. vijeka. Ali pojava Britanskog carstva učinila je funtu rezervnom valutom do kraja Prvog svjetskog rata.
Američki dolar je istisnuo funtu baš kada je Amerika stekla ekonomsku superiornost nad Britanijom. Više od 75% globalnih transakcija završeno je u američkim dolarima od 2008. godine. Dolar takođe čini više od 60% izdavanja inostranog duga i 59% globalnih rezervi centralne banke.
Iako je dolar na svim ovim tržištima i instrumentima postepeno opadao posljednjih godina, nijedna druga valuta se ne približava njegovim nivoima. Kineski konurent svakako nije održiva alternativa, ali geopolitički i makroekonomski trendovi podržavaju njegov uspon sve do dominacije.
Kineski plan
Prošle godine su kineski čelnici jasno stavili do znanja da žele da ojačaju profil juana kao glavne rezervne valute. Kineska ekonomija i trgovinski tokovi dovoljno su veliki da podrže takav potez. Međutim, zemlja sada treba da ubijedi inostrane centralne bankare da počnu da drže kineski juan u rezervi.
U julu 2022. godine, Narodna banka Kine najavila je saradnju sa pet zemalja i Bankom za međunarodna poravnanja kako bi se to postiglo. Kina, zajedno sa Indonezijom, Malezijom, Hong Kongom, Singapurom i Čileom, doprinijela bi sa 15 milijardi juana (oko 2,2 milijarde dolara), u aranžman likvidnosti u juanu.
U međuvremenu, juan je već postao faktički rezervna valuta u Rusiji. Rusko rukovodstvo se okrenulo Kini nakon što se suočilo sa sankcijama Zapada zbog invazije na Ukrajinu. Sada je 17% ruskih deviznih rezervi denominirano u juanima. Juan je takođe treća najtraženija valuta na Moskovskoj berzi.
Kako ova partnerstva postaju jača, status juana kao rezervne valute mogao bi se dodatno učvrstiti.
Globalni uticaj
Ekonomisti, uključujući Berija Ajhengrina sa Univerziteta Berkeley u Kaliforniji i Kamil Maker iz francuske centralne banke, objavili su rad u kojem se analizira potencijal juana kao rezervne valute. Istraživači tvrde da zamjena dolara neće biti ni laka ni brza. Međutim, pronašli su dokaze da se rezerve juana stalno povećavaju u zemljama koje imaju čvršće trgovinske odnose s Kinom.
Ovaj rastući uticaj mogao bi učiniti juan alternativom američkom dolaru u „multipolarnom“ svijetu. Drugim riječima, Kina bi vremenom mogla da oslabi uticaj dolara na svjetskim tržištima. Autori studije kažu da je trenutna pozicija juana bila slična američkom dolaru 1950-ih. Na osnovu tog komentara, moglo bi proći samo nekoliko decenija prije nego što juan postigne paritet u odnosu na američkog konkurenta.
Ako su prognoze tačne, dugoročni investitori bi trebalo da razmotre određenu izloženost imovini denominiranoj u juanima i kineskim dionicama koje ostvaruju značajnu zaradu u kineskoj valuti.
