Poslovna udruženja zabrinuta zbog situacije u Crnoj Gori: Investitori traže politički stabilno okruženje i predvidive uslove poslovanja
U Crnoj Gori je poljuljan značajan dio faktora koji znače dobar poslovni ambijent, pa se i ekonomski procesi ne razvijaju u skladu sa potencijalom koji posjeduje, upozorili su iz domaćih poslovnih asocijacija.
Predstavnici tih asocijacija i poslovnih udruženja, koja predstavljaju kompanije sa stranim kapitalom u Crnoj Gori, saopštili su Pobjedi da politička nestabilnost negativno utiče na ekonomski i društveni ambijent, a investitori traže politički stabilno okruženje i predvidive uslove poslovanja.
Predstavnici privrede smatraju da postoji veliki prostor za poboljšanje poslovnog okruženja i ističu da je preduslov za to suzbijanje sive ekonomije i predvidljiv i transparentan poslovni ambijent, zasnovan na vladavini prava i poštovanju zakonskih okvira i procedura i jednakoj primjeni zakona za sve.
Iz Savjeta stranih investitra (SSI) su kazali da je predvidljiv poslovni ambijent jedan od ključnih preduslova za investitore, a upravo čestim izmjenama propisa, procedura, uslova, poreskih stopa i ostalih davanja, donosioci odluka mogu negativno uticati na poslovni ambijent i sigurnost poslovanja.
“Politička nestabilnost negativno utiče na ekonomski i društveni ambijent. Investitori traže politički stabilno okruženje i predvidive uslove poslovanja”, kazali su iz SSICG.
Oni smatraju da posebnu pažnju treba posvetiti sprovođenju reformskih procesa u sektorima analiziranim Bijelom knjigom, koji su njihovi članovi ocijenili niskim ocjenama (tržište rada i zapošljavanje, razvoj nekretnina, oporezivanje / doprinosi, korporativno upravljanje, vladavina prava) kako bi se unaprijedio poslovni ambijent, privukle strane investicije i stvorili uslovi za poboljšanje ekonomskog standarda svih građana.
“U svim našim izvještajima ,,vladavina prava“ prepoznata je kao najizazovniji preduslov za razvoj poslovanja. „Predvidljivo poslovno okruženje“, koje podrazumijeva transparentnost rada državnih organa, takođe je od presudnog značaja”, naveli su iz SSI.
Oni su poručili da bi Vlada trebalo da nastavi borbu protiv sive ekonomije koja, kako kažu, zahtijeva odlučnu reakciju relevantnih institucija i važan je faktor za fer tržišnu konkurenciju.
“Vjerujemo da je digitalizacija jedan od ključnih procesa koji će pozitivno uticati na efikasnost, profesionalizam javne uprave, čime će se doprinijeti i smanjenju korupcije”, rekli su iz SSI.
Oni su dodali da se generalno govoreći raduju saradnji sa Vladom i nastavku otvorenog i konstruktivnog dijaloga i očekuju nastavak započetih reformi, sve u najboljem interesu ekonomskog rasta i razvoja Crne Gore, a u krajnjem i svih građana i privrede.
“Izazove možemo prevazići samo ako radimo zajedno na konstruktivan način. Sprovođenje ekonomskih i regulatornih reformi samo je prvi korak u tom pravcu, a geopolitička situacija otvara prozor mogućnosti Crnoj Gori da ubrza napredak ka članstvu u EU. Vjerujemo da postoji dovoljno mehanizama u komunikaciji sa Vladom da se konstruktivni prijedlozi na odgovarajući način iskomuniciraju kroz adekvatne forme javne rasprave”, rekli su iz SSI.
U Američkoj privrednoj komori (AmCham) smatraju da ima prostora za poboljšanje poslovnog okruženja.
“Stalno ukazujemo na značaj predvidljivog i transparentnog poslovnog ambijenta, zasnovanog na vladavini prava i poštovanju zakonskih okvira i procedura, jednakoj primjeni zakona za sve. Ukoliko imamo ispunjene ove uslove, privlačićemo i zadržavati renomirane američke, kao i druge strane investitore. Kako bi se izbjegle neugodne situacije i dalekosežne posljedice za biznis, koje proističu iz nedostatka konstruktivnog dijaloga, stalno sugerišemo da je neophodna blagovremena i kontinuirana komunikacija sa privatnim sektorom”, saopštili su iz AmChama.
Oni su podsjetili da su prošle godine potpisali memorandume o saradnji sa Vladom i resornim ministarstvima za rad na programu Vladavina dijaloga, upravo da bi se podstakla pravovremena uključenost poslovne zajednice u donošenje nove i/ili izmjene postojeće regulative od značaja za poslovni ambijent.
“U komunikaciji sa AmCham članicama dobijamo veliki broj informacija o izazovima sa kojima se biznis sektor susrijeće, te kontinuirano predlažemo na koji način oni mogu da se prevaziđu. Ključne barijere u poslovanju su konstantne i odnose se najvećim dijelom na suzbijanje sive ekonomije, nelojalnu konkurenciju, nedovoljan nivo ulaganja u IT sektor, a što je naš ogroman potencijal, te nedovoljno usmjeravanje mladih na vještine koje su tražene na tržištu rada”, naveli su iz AmChama.
U Privrednoj komori (PKCG) navode da je stimulativan poslovni ambijent, koji se sastoji od pravnog, regulatornog, političkog i institucionalnog okvira za poslovnu aktivnost, u direktnoj vezi sa konkurentnošću privrede, rastom i razvojem, te preduslov za privlačenje novih investicija.
“Nažalost, u Crnoj Gori je poljuljan značajan dio faktora koji znače dobar poslovni ambijent pa se i ekonomski procesi ne razvijaju u skladu sa potencijalom koji imamo”, upozorili su iz PKCG.
Oni smatraju da se jedan od osnovnih elemenata tiče stabilnog i predvidivog regulatorno parvnog okvira.
“Svjedoci smo čestih izmjena zakonskih rješenja koja su plod netransparentnih procesa i najčešće se zasnivaju na uvođenju novih nameta za privredu, a takvo okruženje ne šalje signal sigurne investicione destinacije, što svaki privrednik traži i očekuje”, rekli su iz PKCG i podsjetili da su najbolji primjer i aktuelne izmjene seta zakona koje je predložila Vlada, a koje će, kako kažu, u velikoj mjeri uticati na privredu.
Iz Unije poslodavaca (UPCG) su kazali da godinama unazad, jedna od glavnih karakteristika poslovnog ambijenta Crne Gore predstavlja postojanje brojnih biznis barijera koje otežavaju redovno poslovanje i ograničavaju razvojne potencijale privatnog sektora.
“Na takav okvir nadovezale su se kovid pandemija, ratna dešavanja u Ukrajini i nestabilna političko-ekonomska situacija u zemlji, što je dodatno usložilo čitav ambijent i negativno uticalo na položaj i održivost privrednih subjekata, posebno iz sektora MMSP. Oni su već toliko iscrpljeni i oslabljeni da vrlo teško (ili nikako) mogu da realizuju aktivnosti usmjerene na rast i razvoj”, upozrili su iz UPCG.
Predstavnici UPCG su dodali da je jedna od potvrda tome i generalno stanje u privredi u kojem su nelikvidnost, otežana naplata potraživanja, pad prihoda po osnovu smanjenog obima ekonomske aktivnosti, otežano izmirivanje brojnih fiskalnih obaveza, kreditnih anuiteta i pratećih troškova poslovanja, upravo mjera redovnih problema sa kojima se biznis zajednica danas suočava.
“Da bi se privredi pružila podrška i istovremeno obezbijedili (veći) budžetski prihodi, potrebna je strateški vođena politika kojom će se pokrenuti procesi koji podstiču privrednu aktivnost i obezbjeđuju očuvanje stabilnosti ekonomskog sistema. To je prvi preduslov izgradnje ambijenta koji može biti privlačan za dolazak investitora i njihova (veća) ulaganja”, kazali su iz UPCG.
U Centralnoj banci (CBCG) smatraju da se poslovni ambijent u Crnoj Gori kontinuirano mijenja pod uticajem kako spoljnih, tako i unutrašnjih faktora.
“Generalno, konkurentnost crnogorskih proizvoda je prilično niska, na šta ukazuje visok nivo spoljnotrgovinskog deficita. S druge strane, poslovni ambijent bi trebalo dodatno unaprijediti, na šta nam ukazuje i globalni indeks konkurentnosti. Za dalje unapređenje poslovnog ambijenta, neophodan je dalji razvoj i implementacija pravnog okvira, u skladu sa propisima EU i unapređenje konkurentnosti, uz uvažavanje specifičnosti Crne Gore”, kazali su iz CBCG.
Predsjednik Crnogorskog udruženja poslodavaca (CUP), Vasilije Kostić saopštio je da je na unapređenju poslovnog ambijenta u Crnoj Gori, bez dileme, urađeno mnogo, ali sasvim sigurno nedovoljno, uprkos činjenici da se Crna Gora u formalnom smislu relativno visoko kotira po međunarodnim institucijama koje se time bave.
“Razlog zašto formalno mnogo bolje stojimo nego što je to stvarno, po mom mišljenju, treba tražiti u činjenici da ta rangiranja nemaju dimenziju implementacije, a ona je ta koja govori o efikasnosti institucija, odnosno realizaciji formalno dodijeljenih prava”, rekao je Kostić i dodaje da je implementacija jedna od osnovnih manjkavosti prakse, pa i kad je poslovni ambijent u pitanju.
“Ta diskrepanca između formalnog i stvarnog prava, tako karakteristična za našu društvenu praksu, postaje ključni nedostatak i kad je poslovni ambijent u pitanju. U takvoj situaciji postajete zavisni od volje birokratije, a kada je to slučaj onda je korupcija rezultat i destimulativan poslovni ambijent”, naveo je Kostić.
On je istakao da je za unapređenje poslovnog ambijenta u Crnoj Gori neophodno prvo obezbijediti da politika bude u službi ekonomskog i društvenog razvoja, a ne obrnuto.
“To bi značilo da se obezbijedi stvaranje zdravog makroekonomskog, političkog i pravnog okruženja, odnosno institucija koje će realizovati svoju ulogu”, poručio je Kostić.
