10 najjeftinijih valuta na svijetu u 2023.

Američki dolar je moćna sila među svjetskim valutama: to je novac kojim se najviše trguje na globalnoj sceni sa velikom maržom i često se koristi kao mjerilo za poređenje valuta.

Dolar možda nije najjača valuta na svijetu – pravo hvalisanja ide kuvajtskom dinaru – ali je blizu vrha među oko 180 tradicionalnih fiat valuta koje su priznate kao zakonsko sredstvo plaćanja širom svijeta. Fiat valuta je novac koji nije vezan za vrijednost fizičke robe poput zlata ili srebra.

Na suprotnom kraju ljestvice su najmanje vrijedne svjetske valute kojima se trguje za male dijelove dolara. Često su vam potrebne desetine hiljada jedinica stranog novca da biste dobili samo 1 dolar. Forbes je napravio listu 10 najslabijih valuta na svijetu, na osnovu njihove relativne vrijednosti u odnosu na američki dolar.

1. Iranski rijal (IRR)
Iranski rijal je najslabija valuta na svijetu, sa 1 rijalom za samo 0,000024 dolara (ili, drugačije rečeno, 1 dolar je jednak 42,300 iranskih rijala).

Iranska valuta je pritisnuta ekonomskim sankcijama, uključujući one koje su SAD ponovo uvele 2018. i druge koje je uvela Evropska unija puta uvela. Politički nemiri i godišnja stopa inflacije koja prelazi 40% dodatni su faktori koji doprinose valutnoj i ekonomskoj slabosti Irana.

„Rizici za iranske ekonomske izglede i dalje su značajni“, zaključuje Svjetska banka.

2. Vijetnamski dong (VND)
Vijetnamski dong je druga najslabija valuta na svijetu, sa 1 dongom za 0,000043 dolara (ili 1 dolar je jednak 23,485 vijetnamskih donga ).

Vijetnamska valuta je potkopana lošim tržištem nekretnina, ograničenjima stranih ulaganja i nedavnim usporavanjem izvoznih aktivnosti.

Uprkos svim nedostacima, Svjetska banka kaže da se Vijetnam transformiše „iz jedne od najsiromašnijih na svijetu u zemlju sa nižim srednjim prihodima. Vijetnam je sada jedna od najdinamičnijih zemalja u usponu u regionu Istočne Azije.”

3. Laoški kip (LAK)
Laoški ili laoski kip je broj 3 među najslabijim valutama na svijetu, sa 1 kipom za 0,000057 dolara (ili 1 dolar je jednak 17,692 laoskog kipa).

Zapadno od Vijetnama, Laos i njegova valuta pogođeni su sporim ekonomskim rastom i smanjenjem obaveza prema inostranstvu. Inflacija, uključujući više cijene nafte i drugih svjetskih roba, pogoršana je padom kipa — i, zauzvrat, gura valutu još niže.

„Nedavni napori vlade da stavi pod kontrolu inflaciju, dug i opadajuću valutu zemlje slabo su razmatrani i kontraproduktivni,“ primjećuje Savjet za spoljne poslove.

4. Sijera Leonean Leone (SLL)
Leone je četvrta najslabija valuta na svijetu, sa 1 Leonom koji kupuje 0,000057 dolara (ili 1 $ je jednak 17,665 Sijera Leone Leona).

Visoka inflacija – koja je premašila 43% u aprilu 2023. – plus ekonomska slabost i velike dužničke obaveze faktori su koji su povukli valutu ove zapadnoafričke nacije ka dnu. Posmatrači kažu da ostali problemi koji utiču na valutu zemlje uključuju: dugotrajne posljedice izbijanja ebole 2010-ih i ranijeg građanskog rata; politička neizvjesnost; te široko rasprostranjena korupcija.

“Ekonomski razvoj Sijera Leonea bio je ograničen istovremenim globalnim i domaćim šokovima,” kaže Svjetska banka.

5. Libanska funta (LBP)
Libanska funta je peta među najslabijim valutama na svijetu, sa 1 funtom za 0,000067 dolara (ili 1 dolar je jednak 15,012 libanskih funti).

U martu 2023. libanska funta je potonula na rekordno nizak nivo u odnosu na američki dolar. Valuta je imala jadan učinak u pozadini duboko depresivne ekonomije, istorijski visoke nezaposlenosti, tekuće bankarske krize, političkog haosa i inflacije. Procjenjuje se da su cijene porasle čak 171 odsto u 2022.

„Liban se nalazi na opasnoj raskrsnici i bez brzih reformi će biti zarobljen u beskrajnoj krizi“, primijetio je Međunarodni monetarni fond u martu 2023.

6. Indonezijska rupija (IDR)
Indonežanska rupija zauzima 6. mjesto na ovoj listi najslabijih svjetskih valuta, sa 1 rupija za 0,000067 dolara (ili 1 dolar je jednak 14,985 indonezijskih rupija).

Tužan rang rupija pokazuje da veće nije uvijek bolje. Status Indonezije kao četvrte najmnogoljudnije zemlje na svijetu ne može je zaštititi od loše valute. Iako je rupija pokazala određenu snagu u 2023. u poređenju sa svojim azijskim konkurentima, depresijacija je potresla valutu prethodnih godina.

U martu 2023. Međunarodni monetarni fond upozorio je da bi globalna ekonomska kontrakcija mogla ponovo izvršiti pritisak na ovu valutu.

7. Uzbekistanski som (UZS)
Uzbekistanski som je sedma najslabija valuta na svijetu, sa 1 somom za 0,000088 dolara (ili 1 dolar je 11,420 uzbekistanskih soma).

Od 2017. godine, centralnoazijska država Uzbekistan, bivša republika Sovjetskog Saveza, sprovodi ekonomske reforme. Ipak, som ostaje slaba valuta, sputana usporavanjem ekonomskog rasta, strmom inflacijom, visokom nezaposlenošću, ekstenzivnom korupcijom i hroničnim siromaštvom.

“Dok je [uzbekistanska] ekonomija pokazala otpornost na posljedice rata u Ukrajini i sankcija protiv Rusije, postoji značajna neizvjesnost u pogledu razvoja ovih rizika”, rekla je agencija Fitch Ratings u martu 2023.

8. Gvinejski franak (GNF)
Gvinejski franak je osmi među najslabijim valutama na svijetu, sa 1 frankom za 0,000116 dolara (ili 1 dolar je jednak 8,650 gvinejskih franaka).

Uprkos obilju prirodnih resursa poput zlata i dijamanata, Gvineju – naciju u podsaharskoj Africi i bivšu francusku koloniju – muči visoka inflacija koja deprimira gvinejski franak. Nemiri protiv vojnih vladara u zemlji i priliv izbjeglica iz susjednih zemalja doprinose deflacionoj ekonomiji i valuti Gvineje.

„Politička nestabilnost i usporeni izgledi za globalni rast održaće ekonomsku aktivnost Gvineje ispod potencijala (iako i dalje jaka prema regionalnim standardima) 2023. godine“, kaže Economist Intelligence Unit.

9. Paragvajski gvarani (PYG)
Paragvajski guarani je deveta najslabija valuta na svijetu, sa 1 gvaranom za 0,000138 dolara (ili 1 dolar je jednak 7,241 paragvajski guarani).

Jedna jedina brana proizvodi ogromnu većinu električne energije koju koristi Paragvaj, ali vođstvo zemlje u hidroelektranama nije dovelo do ekonomske moći. Visoka inflacija – koja se približava 10% u 2022. – kao i krijumčarenje droge i pranje novca gurnuli su valutu i širu ekonomiju Paragvaja, zemlje u Južnoj Americi koja nema izlaz na more.

„Srednjoročni ekonomski izgledi u Paragvaju i dalje su povoljni, ali postoje rizici od pogoršanja globalnih izgleda i ekstremnih vremenskih prilika“, objasnio je Međunarodni monetarni fond u aprilu 2023.

10. Ugandski šiling (UGX)
Ugandski šiling je na 10. mjestu među najslabijim valutama na svijetu, sa 1 šilingom za 0,000267 dolara (ili 1 dolar je jednak 3,741 ugandski šiling).

Uprkos tome što je zemlja bogata naftom, zlatom i kafom, Uganda i njena valuta su opterećeni rekordom nestabilnog ekonomskog rasta, velikog duga i političkih nemira. Poplava izbjeglica iz obližnjeg Sudana pojačala je napetost.

“Uganda se suočava sa brojnim izazovima koji bi mogli uticati na buduću stabilnost, uključujući eksplozivan rast stanovništva, ograničenja moći i infrastrukture, korupciju, nerazvijene demokratske institucije i deficite ljudskih prava”, kaže CIA.

(Foto: Ashkan Forouzani on Unsplash)