Wall Street Journal: Evropa klizi u siromaštvo

Po prvi put u modernoj istoriji Evrope, generacije koje dolaze biće siromašnije od svojih roditelja. Evropljani su decenijama, iz generacije u generaciju, ekonomski bili sve bogatiji.

Naši djedovi su imali više od naših pradjedova, a naši roditelji su imali više od svojih roditelja. Stanovnici starog kontinenta iz godine u godinu postajali su sve bogatiji, no čini se da je toj srećnoj priči došao kraj. Posljednjih godina Evropljani su sve siromašniji.

Kupovna moć u gotovo svim evropskim zemljama opada iz mjeseca u mjesec, piše američki list “Wall Street Journal”.

Prosječna država Evropske unije siromašnija je po glavi stanovnika od svih američkih država osim Ajdaha i Misisipija, navodi se u izvještaju Evropskog centra za međunarodnu političku ekonomiju, nezavisnog think tanka sa sjedištem u Briselu, prenosi SEEbiz.

Ako se ovi trendovi nastave, do 2035. ekonomski jaz i razlika u društvenom bogatstvu po glavi stanovnika između SAD-a i EU-a biće jednako veliki kao danas između Japana i Ekvadora, prema ovom izvještaju.

Život na kontinentu kojem stranci dugo zavide na art de vivre ubrzano gubi svoj sjaj dok Evropljani svakodnevno gledaju kako im se kupovna moć topi.

Francuzi jedu manje delicija i piju manje crnog vina, Španci štede na maslinovom ulju, Finci pale saune za vjetrovitih dana kada je struja jeftinija.

U Njemačkoj je potrošnja mesa i mlijeka pala na najniži nivo u posljednje tri decenije, a tržište organske hrane, koje je donedavno bilo u meteorskom usponu, sada je u jednakom meteorskom padu.

U Italiji se sazivaju krizni sastanci zbog cijena tjestenine koje su porasle dvostruko više od inflacije. Sličnih primjera ima na stotine u različitim zemljama, a zbog pada potrošnje Evropa je početkom godine pala u recesiju.

Sadašnje stanje u kojem se Evropa nalazi nije se dogodilo preko noći. Njeno stanovništvo sve je starije, a osim toga Evropljani preferiraju sve više slobodnog vremena i kraću radnu sedmicu, što godinama usporava privredni rast i smanjuje produktivnost.

Zatim je došla pandemija koronavirusa, a potom i rat u Ukrajini, što je u konačnom rezultiralo prekidom globalnih lanaca snabdijevanja i naglim rastom cijena energije i hrane.

Kako bi očuvale socijalni mir i radna mjesta, evropske vlade su se odlučile na subvencije poslodavcima, što je dodatno pogoršalo problem. Cijene u trgovinama su porasle, a potrošači postali još siromašniji.

Za razliku od Evropljana, Amerikanci su višestruko profitirali od jeftine energije i paketa pomoći koje je njihova vlada uglavnom usmjerila građanima, a ne poslodavcima kako bi ih podstakla na potrošnju.

Evropa ima snažnu izvoznu industriju na koju su se Evropljani u prošlosti mogli osloniti. Kina, koja je postala ključno evropsko tržište, takođe je u ekonomskim problemima, koji se prelijevaju i na Evropu.

Visoki troškovi energije i velika inflacija kakva nije viđena od 1970-ih godina smanjuju konkurentnost evropskih proizvođača na međunarodnim tržištima i narušavaju nekada skladne radne odnose na kontinentu. S usporavanjem globalne trgovine zavisnost Evrope od izvoza, koji čini polovinu BDP-a, postaje njena slabost, dok u SAD-u izvoz čini samo 10 odsto BDP-a.

Prema podacima Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD), potrošnja u 20 zemalja članica eurozone smanjena je za oko jedan odsto od kraja 2019. godine. S druge strane, u SAD-u je u istom razdoblju porastao za gotovo 9 odsto. Evropska unija sada čini oko 18 odsto ukupne svjetske potrošnje, a SAD oko 28 odsto. Prije petnaestak godina EU i SAD činile su oko četvrtinu ukupne svjetske potrošnje.

Prilagođeno inflaciji i kupovnoj moći, plate su pale za otprilike tri odsto od 2019. u Njemačkoj, 3,5 odsto u Italiji i Španiji te 6 odsto u Grčkoj. S druge strane, realne zarade u SAD-u u su istom periodu porasle oko 6 odsto.

Prema podacima MMF-a, ekonomija eurozone u posljednjih je 15 godina poraslo oko 6 odsto, a SAD-a čak 82 odsto.

S obzirom na sve veće troškove zaduživanja i potrebu evropskih vlada za povećanjem vojne potrošnje, ekonomisti očekuju povećanje poreza, što predstavlja dodatni pritisak na potrošače.

A porezi u Evropi već su visoki u poređenju s drugim bogatim zemljama i iznose oko 40-45 odsto BDP-a, u poređenju s 27 podto u SAD-u. Američki radnici primaju gotovo tri četvrtine svojih plata, dok francuski i njemački radnici zadržavaju samo polovicu onoga što zarade.