Milijarderi ne plaćaju skoro nikakav porez. Globalni namet od samo 2% mogao bi prikupiti 250 milijardi dolara
Vlade bi trebalo da otvore novi front u međunarodnom suzbijanju utaje poreza s globalnim minimalnim porezom na milijardere, koji bi mogao prikupiti 250 milijardi dolara godišnje, saopštila je u ponedjeljak Poreska opservatorija EU.
Ako se naplati, suma bi obihvatila samo 2% od gotovo 13 biliona dolara bogatstva u vlasništvu 2.700 milijardera širom svijeta, saopštila je istraživačka grupa na Pariskoj školi ekonomije.
Trenutno, milijarderi efektivno plaćaju daleko manje ličnog poreza od drugih poreskih obveznika sa skromnijim sredstvima jer mogu čuvari bogatstvo u posebnim kompanijama koje ih štite od poreza na dohodak, navodi grupa u svom izvještaju o globalnoj utaji poreza za 2024.
„Po našem mišljenju, ovo je teško opravdati jer rizikuje da naruši održivost poreskih sistema i društvenu prihvatljivost oporezivanja“, rekao je novinarima direktor opservatorije Gabriel Zucman.
Lični porez milijardera u Sjedinjenim Državama procjenjuje se na blizu 0,5 odsto, a u Francuskoj s inače visokim porezima na nulu, procjenjuje Opservatorija.
Rastuća nejednakost u bogatstvu u nekim zemljama podstiče pozive da najbogatiji građani snose veći poreski teret jer se javne finansije bore da se izbore sa starenjem stanovništva, ogromnim finansijskim potrebama za energetsku tranziciju i dugovima koji su nastali tokom pandemije Covida.
Budžet američkog predsjednika Džoa Bajdena za 2024. uključivao je planove za minimalni porez od 25% na 0,01% najbogatijih, ali je taj predlog od tada sklonjen na stranu jer su zakonodavci u Vašingtonu zaokupljeni prijetnjama zatvaranjem vlade i rokovima za finansiranje.
Iako bi koordiniran međunarodni pritisak na oporezivanje milijardera mogao potrajati godinama, Opservatorija je ukazala na uspjeh koji su vlade imale u svemu osim ukidanja bankarske tajne i smanjenja mogućnosti multinacionalnih kompanija da prebace profit u zemlje s niskim porezima.
Pokretanje automatskog dijeljenja informacija o računu 2018. smanjilo je količinu bogatstva u ofšor poreskim rajevima za faktor tri, procijenila je Opservatorija.
Sporazum iz 2021. između 140 zemalja ograničiće opseg multinacionalnih kompanija da smanje porez tako što će knjižiti profit u zemljama s niskim porezom postavljanjem globalnog donjeg praga od 15% za korporativno oporezivanje od sljedeće godine.
“Nešto što su mnogi ljudi mislili da bi bilo nemoguće, sada znamo da se može učiniti”, rekao je Zucman. “Logičan sljedeći korak je primijeniti tu logiku na milijardere, a ne samo na multinacionalne kompanije.”
U nedostatku širokog međunarodnog zalaganja za minimalni porez na milijardere, Zucman je rekao da bi “koalicija voljnih zemalja” mogla jednostrano voditi projekat.
Iako su kraj bankarske tajne i minimalni porez na preduzeća uveliko stavili tačku na višedecenijsko nadmetanje između zemalja oko poreskih stopa, ostaju brojne mogućnosti za smanjenje poreskih računa, navodi se u izvještaju.
Na primjer, bogati sve više čuvaju bogatstvo u nekretnine umjesto na ofšor račune, dok kompanije mogu iskoristiti rupe u zakonu u minimalnom porezu na dobit preduzeća od 15%.
U međuvremenu, vlade se sve više takmiče za investicije putem subvencija, a ne samo na niskim poreskim stopama, navodi Opservatorija.
Reuters/CNN/Investitor
