10 najdužih tunela u Evropi: Žile kucavice koje spajaju nespojivo

Tuneli kao sastavnice prometnih pravaca predstavljaju najskuplje zahvate kada je u pitanju putna infrastruktura. No, kada tunel skrati vrijeme vožnje, na primjer, sa četiri sata na 10 minuta onda je posve suvišno govoriti o isplativosti njegove izgradnje.

Među 10 najdužih cestovnih tunela u Europi više od polovine nalazi se u Norveškoj gdje su od ključnog značaja za transport ljudi i roba, a dva u svakom smislu povezuju Francusku i Italiju te predstavljaju žilu kucavicu privredne razmjene između ove dvije zemlje.

Portal Bauštela donosi pregled 10 najdužih evropskih tunela:

10. Toven, Norveška 10,67 km
Ovaj tunel povezuje opštine Leirfjord i Vefsn, obje u okrugu Nordland u sjevernoj Norveškoj. Tunel je takođe glavni pristup gradu Sandnessjøen. Radovi na tunelu započeli su 2010. godine, a otvoren je 22. novembra 2014. To je najduži tunel u sjevernoj Norveškoj.

Tunel zamjenjuje usku, strmu, zavojitu cestu duž Vefsnfjordena južno od tunela. Skraćuje Županijsku cestu 78 za osam kilometara, a vrijeme putovanja se skraćuje u prosjeku za 15 minuta. Cijena tunela, uključujući pristupne puteve na oba kraja, bila je oko 1.460 milijuna norveških kruna, od čega se 405 milijuna finansira kroz naplatu cestarine.

9. Folgefonna, Norveška, 10,4 km
Folgefonna, cestovni je tunel dug 11.150 metara u okrugu Vestland, u Norveškoj. Povezuje selo Eitrheim i grad Odda na vrhu Sørfjordena u općini Ullensvang sa selom Austrepollen na vrhu Maurangsfjordena u opštini Kvinnherad. Tunel prolazi ispod velikog ledenjaka Folgefonna i Nacionalnog parka Folgefonna.

Otvoren je 2001. godine i četvrti je najduži cestovni tunel u Norveškoj. Skratio je vrijeme putovanja između dvije prometne tačke s četiri sata na samo deset minuta! Korišćenje ove rute za putovanje od Osla do Bergena kraće je od vožnje auto-putem E16, a ova je ruta mnogo manje osjetljiva na sniježne oluje zimi.

8. Gudvanga Tunnel, Norveška, 11,43 km
Tunel Gudvanga se nalazi u opštini Aurland u okrugu Vestland u Norveškoj, a povezuje selo Gudvangen, na vrhu Nærøyfjorda, s dolinom Undredalen. Dio je evropske ceste E16. S dužinom od 11.428 metara treći je najduži cestovni tunel u Norveškoj. Otvoren je 17. decembra 1991. godine.

Ovaj tunel prati nesreća. U njemu su zabilježene čak tri velika saobraćajna udesa. U avgustu 2013. u tunelu se zapalio kamion zbog čega je 55 ljudi hospitalizovano. U avgustu 2015. godine zapalio se turistički autobus. U martu 2019. godine ovdje je pak izgorjelo teretno vozilo.

7. Mont Blanc, Francuska-Italija, 11,61 km
Riječ je o tunelu koji saobraćajno spaja Francusku i Italiju ispod planine Mont Blanc u Alpama. Povezuje Chamonix, Haute-Savoie s Courmayerom u dolini Aosta, preko francuske rute Nationale 205 i italijanskog Trafora T1. Tunel tvori evropsku rutu E25, te je jedan od glavnih transalpskih saobraćajnih pravaca. Tunel je dugačak 11.611 kilometara, širok 8,6 metara, visok 4,35 metara, te se sastoji od jedne galerije s dvotračnom dvosmjernom saobraćajnicom.

Ugovor između Francuske i Italije o izgradnji tunela potpisan je 1949. godine. Tada su osnovane dvije operativne kompanije, svaka odgovorna za polovinu tunela. Bušenje tunela je započelo 1959, a tunel je pušten u saobraćaj 19. jula 1965. godine. U vrijeme izgradnje bio je tri puta duži od bilo kojeg postojećeg tunela na auto-putu.

6. Fréjus, Francuska-Italija, 13 km
Ovaj tunel prolazi ispod Col du Fréjus u Kotskim Alpama između Modane u Francuskoj i Bardonecchia u Italiji, te predstavlja još jedan pravac koji povezuje ove dvije zemlje. To je jedna od glavnih transalpskih saobraćajnih ruta između Francuske i Italije koja se koristi za 80% komercijalnog putnog prometa. Izgradnja tunela dugog 13 kilometara započela je 1974, a završila je 1980. godine. Koštala je približno 700 miliona eura.

Fréjus je danas trinaesti najduži cestovni tunel na svijetu. Francuskom dionicom upravlja francuska kompanija SFTRF, a italijanskom italijanski SITAF. Do tunela se može doći s italijanske strane auto-putem A32 Torino-Bardonecchia ili SS335 od Oulxa. S francuske strane do njega se može doći putem A43 iz Lyona i Chambéryja. Tokom prvih 20 godina kroz tunel je prošlo preko 20 miliona vozila.

5. Arlberg, Austrija, 13,97 km
Tunel Arlberg, dužine od 13,97 kilometara najduži je cestovni tunel u Austriji. Kada je svečano otvoren 1978. godine, bio je najduži cestovni tunel na svijetu. Prolazi kroz njemački ‘Arlberški auto-put’ ispod masiva Arlberg od Tirola do Vorarlberga. Ovaj tunel je 1.318 metara iznad nivoa mora.

Tunel se gradio između jula 1974. i decembra 1978, a troškovi su iznosili približno 300 miliona eura. Projektovan za protok od 1.800 vozila na sat, te opremljen sa 4 ventilacijska centra, 12 ventilacijskih otvora, 43 kamere za nadzor saobraja i 16 niša. Gotovo 20 odsto saobraćaja duž ovog tunela odnosi se na teretna vozila.

4. Mount Ovit, Turska, 14,34 km
Tunel Mount Ovit je dio auto-puta na planini Ovit između İkizdere, provincija Rize i İspir, te provincije Erzurum u sjeveroistočnoj Turskoj. Sa svojom dužinom od 14,34 kilometara i dvije cijevi, to je drugi najduži tunel u Turskoj nakon tunela New Mount Zigana. U svojoj dužini sadrži 1.369 metara usječenog i natkrivenog lavinskog tunela.

Tunel je projektovan da povezuje Erzurum s Rizeom kako bi se Istočnoj Anatoliji omogućio pristup Crnom moru. Izgradnja tunela Mount Ovit i njegovih pristupnih puteva započela je 2012. godine. Planirano je da tunel bude pušten u saobraćaj 2015. godine, ali se to ipak dogodilo tri godine kasnije. Tunel Mount Ovit je sedmi najduži tunel za auto-puteve na svijetu.

3. Ryfylke, Norveška, 14,4 km
Ovaj tunel je podmorski tunel u okrugu Rogaland u Norveškoj. Dio je norveške nacionalne ceste 13 koja prolazi između Stavangera i Ryfylkea, te ispod Horgefjorda. Izgradnja tunela je započela 2013, a otvoren je 30. decembra 2019. godine.

Dug je 14,4 kilometra, te je projektovan za protok od 10.000 vozila dnevno. Izgrađen je s jednom cijevi za svaki prometni smjer i dvije kolske trake u svakoj cijevi. Ulaz sa strane Ryfylke nalazi se oko jedan kilometar sjeverno od Solbakka u opštini Strand. Drugi ulaz nalazi se na ostrvu Hundvåg u opštini Stavanger.

2. St. Gotthard, Švicarska, 16,84 km
Od kada je St. Gotthard otvoren 1980, sve do 2000, bio je to najduži cestovni tunel na svijetu. Povezuje sela Göschenen u kantonu Uri s Airolom u kantonu Ticino, te omogućuje prelazak masiva Gotthard daleko brže nego preko prevoja. Gradnja tunela trajala je deset godina, od maja 1970. do septembra 1980.

Godine 2016. na referendumu je 57 odsto Švicaraca glasalo za izgradnju paralelnog tunelskog okna. Druga tunelska cijev biće provučena kroz masiv Gotthard paralelno s postojećim tunelom dugim oko 17 kilometara na razmaku od oko 70 metara. Iskoristiće se dvije portalne strukture u Göschenenu i Airolu, kao i četiri postojeća ventilaciona okna. Drugo okno St. Gottharda trebalo bi da bude u funkciji do kraja 2027. godine.

1. Lærdal, Norveška, 24,51 km
Najduži cestovni tunel u Evropi, ali i na svijetu, nalazi se u zapadnoj Norveškoj, između Lærdala i Aurlanda. Izgradnja je započela 1995. godine, a završena je 2000. godine, kada je i službeno otvoren za saobraćaj. Probijanje tunela zahtijevalo je vađenje oko 2,5 miliona kubnih metara stijene. Izgradnja tunela koji ima dva otvora koštala je više od milijardu norveških kruna. Odluka o izgradnji ovog tunela od istorijskog je značaja za Norvešku s obzirom na to da je njom norveški parlament napravio presedan, te izabravši gradnju tunela u odnosu na nadogradnju postojećih puteva.

Prolazak kroz tunel traje približno 20 minuta što nije zanemarivo. Stoga je velika pažnja posvećena rasvjeti kako bi se umanjile neugodnosti i stres za vozače. Kao rezultat toga, vožnja kroz tunel pruža vozaču osjećaj kao da se vozi po dnevnom svijetlu.

Naslovna fotografija: Ricardo Gomez Angel, Unsplash