Gvineja: Bum boksita s neravnomjernim benefitima

Gvineja, država smještena u zapadnoj Africi, nalazi se na riznici “crvene prljavštine” – rude boksita. Sa rezervama koje se procjenjuju na 40 milijardi tona, Gvineja figurira kao najveći svjetski izvoznik boksita. Ovaj mineral, ključni sastojak aluminijuma, podstakao je nedavni ekonomski procvat, ali ostaju pitanja o tome koliko ovog bogatstva dolazi do gvinejskog naroda.

Priča o boksitu u Gvineji je zapanjujuća. Izvoz je naglo skočio, dostigavši vrhunac od preko 126 miliona tona u 2023. Ovaj porast je podstakla Kina, najveći svjetski proizvođač aluminijuma, koja troši značajan dio gvinejskog boksita. Kompanije kao što je SMB, konzorcijum singapurskih, kineskih i gvinejskih firmi, prednjače, ulažući velika sredstva u povećanje proizvodnje.

Procvat industrije boksita nesumnjivo jača gvinejski budžet. Sektor rudarstva je okosnica privrede, donoseći skoro 80% izvoza i trećinu državnih prihoda. Međutim, Gvineja je i dalje klasifikovana kao najmanje razvijena zemlja. Paradoks je oštar – nacija bogata resursima koja se bori sa široko rasprostranjenim siromaštvom.

Postoji zabrinutost oko toga koliko Gvineja ima koristi od bogatstva boksita. Dok vlada nastoji da maksimizira prihod kroz referentne mehanizme određivanja cena, čini se da veći udeo profita otiče van zemlje. Izgradnja domaće industrije aluminijuma, sa rafinerijama koje prerađuju boksit u glinicu veće vrijednosti, mogla bi zadržati više bogatstva u Gvineji.

Postoje znaci napretka. Nedavni ugovori dodeljeni za rafineriju glinice sugerišu da se napreduje u lancu vrijednosti. Ali izazovi poput razvoja infrastrukture i osiguravanja održivih rudarskih praksi ostaju teško rješivi.

Bum boksita u Gvineji predstavlja složenu sliku. Neosporan je nevjerovatan prihod, ali da bi ovaj resurs postao istinski pokretač prosperiteta, Gvineja treba da svoju prednost boksita pretoči u širi ekonomski razvoj i da obezbijedi da njeni ljudi dobiju udio u bogatstvu ispod njihovih nogu.