ECB poziva zemlje eurozone da smanje visok nivo duga
Zemlje eurozone suočavaju se sa “značajnim fiskalnim opterećenjima” zbog starenja stanovništva, dodatnih izdataka za odbranu i klimatskih promjena, zbog čega je potrebno hitno smanjenje visokog nivoa duga, upozorila je Evropska centralna banka (ECB).
Zvaničnici centralne banke procjenjuju da zemlje eurozone moraju smanjiti svoje budžetske deficite u prosjeku za 5 procentnih poena BDP-a, što bi zahtijevalo uštede ili dodatni prihod od 720 milijardi eura na sadašnjem nivou proizvodnje.
Procjena ECB-a o budžetskim izazovima sa kojima se suočava 20 članica bloka jedinstvene valute došla je u trenutku kada je Evropska komisija ukorila Francusku i šest drugih zemalja zbog kršenja fiskalnih pravila EU, povećavajući zabrinutost investitora za održivost javnih finansija.
Nivoi duga zemalja eurozone su u centru pažnje nakon što su skočili zbog veće državne potrošnje usmjerene na zaštitu domaćinstava i preduzeća od pandemije koronavirusa i energetske krize izazvane invazijom Rusije na Ukrajinu.
Zabrinutost investitora pojačana je raspisivanjem vanrednih izbora u Francuskoj, gdje krajnje desničarski Rassemblement National i novi ljevičarski savez prednjače u anketama. Stranke su dale raskošna obećanja o potrošnji, prijeteći prekidom odnosa i sa dužničkim investitorima i sa Briselom.
ECB je saopštila da će pritisak na javne finansije u bloku samo rasti u narednim godinama. Procjenjuje se da će, kako bi se izborili sa rastućim zahtjevima starenja stanovništva, klimatskim promjenama i većim izdacima za odbranu do 2070, zemljama biti potreban prosječan dodatni fiskalni napor u vrijednosti od 3 odsto BDP-a počevši od ove godine.
Ovo bi bilo povrh potrebe da se nivo duga smanji do granice EU od 60 odsto BDP-a do 2070. godine, za koju je ECB rekla da bi sama po sebi zahtijevala od zemalja da “odmah i trajno” uštede dodatnih 2 odsto BDP-a u prosjeku.
„Ova dešavanja će biti dovoljno izazovna sama po sebi, a zemlje će se suočiti sa svima njima istovremeno“, saopštila je ECB. „Slijedom toga, akcije treba preduzeti danas — posebno u zemljama sa visokim dugovima koje se suočavaju s povišenim kamatnim stopama i povezanim rizicima.”
Postojala je velika razlika između obima fiskalnih napora za koje je ECB procijenila da će zemlje trebati da učine kako bi postigli cilj do 2070. godine. Procjenjuje se da će Slovačkoj trebati uštede u vrijednosti od 10 odsto BDP-a, a Španiji 8 odsto, dok bi Estoniji, Hrvatskoj, Grčkoj i Kipru trebalo uštedjeti manje od 2 odsto BDP-a.
“Neophodno fiskalno prilagođavanje je veliko prema istorijskim standardima, ali ne bez presedana”, navodi se u saopštenju, ističući da su neke zemlje, uključujući Belgiju, Irsku i Finsku, ostvarile primarni budžetski suficit, isključujući plaćanje kamata, više od 5 odsto BDP-a više od jedne decenije 1990-ih i ranih 2000-ih.
ECB je upozorila da bi troškovi borbe protiv klimatskih promjena mogli biti mnogo veći ako globalno zagrijavanje ne bude ograničeno na 1,5 stepena po Celzijusu iznad predindustrijskih nivoa. Međutim, navodi se da bi moglo doći do pozitivnih efekata prelivanja od veće potrošnje, strukturnih reformi, digitalizacije i globalizacije koji nijesu obuhvaćeni njegovim modelima.
“Nema mjesta samozadovoljstvu, jer što se prilagođavanje duže odgađa, to će biti veći eventualni trošak prilagođavanja”, upozorava se.
