Zašto je Evropa ovog ljeta postala epicentar antiturističkih protesta

Protesti protiv turizma harali su Evropom ovog ljeta, a demonstracije su održane u Holandiji, Grčkoj i Španiji.

Početkom jula, demonstranti su marširali kroz popularna turistička područja u španskom gradu Barseloni prskajući šokirane posjetioce vodenim pištoljima uz skandiranje „turisti, idite kući”.

A nedavno su hiljade protestovale na španskom ostrvu Majorka, a organizatori tvrde da turistički model ostrva „osiromašuje radnike i obogaćuje samo pojedince“.

U središtu protesta je rastuće pitanje rasta kirija i cijena kuća, što je nekim stanovnicima učinilo vlasništvo nad nekretninom gotovo nemogućim.

Karlos Ramirez, školski učitelj u Barseloni godinama štedi za svoju prvu kuću i zarađuje “pristojnu” državnu platu, kaže on.

Ali cijene u katalonskoj prijestonici vrtoglavo rastu i Ramirez (26) strahuje da će biti otjeran sa tržišta.

“Ovdje žive svi koje poznajem”, rekao je za on CNN. “Ali jedini način na koji si možete priuštiti da živite sada u Barseloni je da kiriju dijelite sa dvoje, troje, četvoro ljudi.”

Kirije skočile skoro 70 odsto

Kao i drugi stanovnici južne Evrope čiji su gradovi udvostručeni kao popularne ljetnje destinacije za putovanja, Ramirez za sve veće troškove pripisuje jednu stvar: masovni turizam.

„Mještanima, posebno mlađim ljudima, postaje sve teže da imaju svoj stan“, rekao je on. “Kako su godine prolazile, dolazilo je sve više turista.”

U Barseloni su zakupnine porasle za 68% tokom protekle decenije, prema gradonačelniku Jaumeu Kolboniju – obrazac koji se ogleda u drugim evropskim gradovima.

Mnogim stanovnicima je dosta. Neki su preduzeli ekstremne mjere da se njihov glas čuje, a lokalno stanovništvo demonstriralo je protiv pretjeranog turizma na španskim Kanarskim ostrvima pozivajući na štrajk glađu još u aprilu.

Kada su antituristički demonstranti 6. jula počeli da pucaju vodenim pištoljima na posjetioce u centru Barselone, u trenutku koji je privukao međunarodnu pažnju, Ramirez je rekao da može “osjetiti ljutnju” u zraku.

Izgradnja ljutnje

Kaže da mu je drago što vidi toliko stanovnika koji se pridružuju demonstracijama, kojima je, prema podacima Gradskog vijeća Barselone, prisustvovalo oko 2.800 ljudi.

“Mnogo ljudi, mnogo kompanija, sada upozorava turiste da posjete Španiju zbog neprijateljstva i svega toga. Iskreno, mislim da je uspjelo”, rekao je Ramirez, razmišljajući o sposobnosti protesta da odvrate turiste od posjete gradu.

Antje Martins, stručnjakinja za održivi turizam sa Univerziteta Queensland, rekla je da uticaj takvih protesta na reputaciju može uticati na to gdje turisti odluče da putuju.

„Barselona sada ima jako lošu reputaciju za druge turiste koji ne žele da ih posete jer su uplašeni,“ rekla je ona.

Ali Eduardo Santander, izvršni direktor Evropske komisije za putovanja, neprofitnog udruženja odgovornog za promociju Evrope kao turističke destinacije, sugeriše da su incidenti poput protesta u Barseloni „izolovani“ i da ne „odražavaju potpunu realnost Španije ili Evrope.”

Generalno, Martins smatra da ovo nije sukob između turista i stanovnika.

„Za mene su oni širi odraz turizma kojim se ne upravlja održivo“, rekao je on.

„Kada vidim te sukobe u kojima se stanovnici na neki način bune protiv turizma… mislim da je to odraz njihovog nezadovoljstva jer nemaju nikakve koristi od turizma koji je aktuelan“, dodala je.

Ramirez je saglasan sa ovim mišljenjem.

„Mogu da saosjećam sa njima, ne krivimo direktno turiste“, rekao je on. “Želimo da izvršimo pritisak na našu vladu da promijeni politiku.”

Glavna pitanja u igri su strukturalna, a ne lična, rekao je Martins.

Stanovnici koji su skupljeni zbog neodrživog nivoa turizma obično dobijaju niže plate, a neki rade u samoj turističkoj industriji, dodala je.

Preduzimanje akcije

U nekim evropskim gradovima lokalne vlasti preduzimaju hrabre akcije u pokušaju da stave nivo turizma pod kontrolu.

Zvaničnici u Veneciji nedavno su uveli privremenu ulaznicu, dizajniranu da reguliše broj turista i već su zadovoljni rezultatima.

Nova turistička naknada od 5 eura, koja je počela 25. aprila donijela je više od 2,4 miliona eura, što je znatno više od očekivanog, prema gradonačelniku Venecije Luiđiju Brunjaru.

Neki stanovnici rekli su timu CNN-a na terenu da su, iako i dalje ima ljudi, gužve izgledale manje od uvođenja takse. Ali drugi nijesu saglasni.

Suzana Poloni, iz venecijanske grupe Solidarity Network for Housing, rekla je za CNN da je porez “ne samo beskorisan, već je i štetan”, jer donosi u imidž “Venicelanda”, gdje morate kupiti kartu ući.

Poloni dodaje da je masovni turizam već doveo do zatvaranja zdravstvenih ustanova, da su kvartovske prodavnice zamijenjene suvenirnicama i da su cijene nekretnina značajno porasle.

„Uskoro ćemo doći do tačke s koje nema povratka“, rekao je Poloni.

Uprkos negativnim reakcijama pojedinaca, sve više gradova širom Evrope slijedi primjer Venecije, a neki čak žele da povećaju turističke troškove.

Gradonačelnik Barselone Jaume Collboni nedavno je najavio da želi povećati gradsku turističku taksu za neke putnike na krstarenju.

Turisti koji posjećuju grad kraće od 12 sati obično izazivaju dodatnu gužvu na glavnim atrakcijama katedrale Sagrada Familia, pješačkoj stazi La Rambla u Gotičkoj četvrti i na Gaudijevom brdu Park Guëll, saopštio je gradska kancelarija za medije za CNN.

Trenutna turistička taksa je treći po veličini izvor finansiranja u Barseloni, koja je prošle godine prikupila oko 100 miliona eura od putnika na krstarenju – koji plaćaju 6,25 eura za ulazak u grad – i drugih posjetilaca koji borave u hotelima i ostalim turističkim smještajima.

Collboni je takođe rekao da želi ukinuti dozvole za oko 10.000 stanova koji su trenutno odobreni za kratkoročni najam.

‘Demarketing kampanje’

Nijesu samo stambeni problemi izazvali reakciju na turiste, rekao je Ramirez, dodajući da je nepoštovanje nekih takođe odigralo ulogu.

U italijanskoj Firenci, mlada žena je nedavno snimljena kako se ljubi, grbavi i trlja o statuu Bahusa, boga vina i senzualnosti, a iz kancelarije gradonačelnika to su nazvali činom koji “imitira seks”.

A 2023. turista je optužen da je oštetio statuu u gradskoj fontani Neptuna iz 16. vijeka, koja se nalazi na Piazza della Signoria.

Iste godine, u drugom dijelu Italije, grupa turista optužena je za rušenje vrijedne statue u vili.

Loše ponašanje turista je problem i u drugim dijelovima Evrope, uključujući Barselonu, Majorku, Magaluf i Benidorm, rekao je Ramirez.

“Čini se da ovdje rade ono što ne mogu u svojim zemljama”, rekao je za CNN. “Osjećamo se veoma uvrijeđeno.”

Sebastian Zenker, profesor turizma na poslovnoj školi u Kopenhagenu, objašnjava kako su ovakve vrste incidenata dovele do toga da neki gradovi vode „demarketing kampanje“ koje imaju za cilj da obeshrabre određene turiste od posjete.

Zenker ukazuje na amsterdamsku kampanju „Stay Away” iz 2023. godine , koja je ciljala muške posetioce između 18 i 35 godina sa reklamama koje ih upozoravaju na posljedice antidruštvenog ponašanja.

“To je bio veoma težak i strog način demarketinga”, rekao je za CNN. “To nije zaustavilo momačke večeri, ali je stvorilo svijest da je ovaj grad promijenio pravila.”

Međutim, nastojanja da se privuče više kulturnih turista mogu imati neželjene posljedice, rekao je Zenker.

“Ako povećate cijene i privučete više bogatih ljudi, to rješava efekat gužve, ali u isto vrijeme povećava inflaciju i problem gentrifikacije.”

Na Majorci su cijene “super lude” nakon što su zabranjene mnoge aktivnosti za “turiste koji piju”, kaže Zenker.

Veliki dio prikupljenog novca neće se vratiti u ruke lokalnih zajednica, dodao je.

Dakle, koje je rješenje?

„Radi se o tome da se novac koji zarađuju turisti, ili od turista, ulaže i u poslove kako bi ljudi mogli priuštiti život,“ rekao je.

„Protesti će se nastaviti, dok ponovo ne pronađemo ravnotežu.”