Stiže zima: Nestabilne cijene energije će se vratiti u Evropu

Rast cijena prirodnog gasa i sve veća neizvjesnost će dominirati energetskim izgledima Evrope za narednu zimu.

Referentne cijene prirodnog gasa u Evropi su u porastu, što označava neizvjesnost u pogledu dovoljnih zaliha i povećane potražnje jer se Evropa približava trećoj zimi otkako je Rusija napala Ukrajinu.

Međutim, čini se da su potrebne rezerve prirodnog gasa trenutno opskrbljene i osigurane.

Dr Yousef Alshammari, predsjednik London College of Energy Economics, rekao je za Euronews Business da neizvjesnost prekomjerne ponude i dalje dominira tržištima, uprkos trenutno dovoljnim rezervama gasa.

Dodao je da je kapacitet skladišta gasa u EU u avgustu iznosio 90 odsto, mnogo prije krajnjeg roka i da je „danas skladište gasa na 95 odsto, što je znatno iznad 100 milijardi kubnih metara“.

Međutim, povećana potražnja za grijanjem i strujom zbog nižih temperatura već je testirala kapacitete u prvim sedmicama novembra.

Nedavne niske temperature povećale su povlačenje gasa iz skladišta gasa u Evropi u prve dvije sedmice u novembru, iskorištavajući blizu 4% (4,29 milijardi kubnih metara) ukupnog kapaciteta evropskog skladišta gasa, prema podacima Gas Infrastructure Europe.

Alshammari očekuje da nivoi skladištenja neće biti tako visoki do proljeća 2025. kao što su bili krajem prethodne zime, u aprilu 2024, kada su iznosili 60% kapaciteta.

“Izgleda da bi ove zime mogli pasti znatno ispod 50%, što znači da će Evropa morati kupiti mnogo više gasa sljedeće godine kako bi obnovila skladištenje na dovoljnim nivoima. Ovo će u kombinaciji s relativno hladnijim vremenom vjerovatno zadržati cijene na razumno višim nivoima u poređenju sa njihovim nivoima tokom prethodne zime, koja je bila relativno blaža.”

Rizici koji utiču na evropske cijene energije

Geopolitičke tenzije, koje pokreću SAD i Rusija, vodeći su faktor rizika za cijene energenata na kontinentu.

“Iako očekujem da će se ova tenzija vjerovatno deeskalirati pod novoizabranim američkim predsjednikom Donaldom Trampom, izgleda da preostali dani za sadašnju američku administraciju čine situaciju složenijom, što će povećati volatilnost cijena energije u pogledu nafte i gasa“, naveo je Alshammari.

Cijene prirodnog gasa na trgovanju u četvrtak bile su na najvišem nivou u jednoj godini. Neizvjesnost u Evropi je dodatno rasla jer je ruski Gazprom 16. novembra zaustavio dotok prirodnog gasa u Austriju, zbog spora između zemalja.

U međuvremenu, veliki ugovor koji dozvoljava tranzit ruskog gasa kroz Ukrajinu uskoro završava – 1. januara 2025. – rizikujući da polovina preostalog ruskog gasnog izvoza u EU bude uklonjena iz energetskog miksa na vrhuncu potražnje.

“Svaki dalji prekid isporuke ruskog gasa u Evropu vjerovatno će otežati situaciju evropskim nacijama koje se oslanjaju na ove isporuke, što znači da će skladište u EU biti pod pritiskom”, rekao je Alshammari, dodajući da očekuje da će cijene nastaviti da rastu u narednim sedmicama ukoliko dođe do daljih poremećaja u snabdevanju ili veće neizvjesnosti.

Nedostatak snabdijevanja ruskog gasovoda “mogao bi pokrenuti povratak na ugalj i naftu u proizvodnju električne energije, (…) što bi moglo imati širi uticaj na energetska tržišta”, ocijenio je predsjednik London College of Energy Economics.

Smanjenje uvoza ruskog gasa u kombinaciji sa povećanom potražnjom za energijom pokrenulo bi dalji uvoz LNG-a u Evropu, što bi takođe moglo povisiti cijene energije u cijeloj Evropi.

“Dugoročno mislim da bi nuklearna energija trebalo da bude u miksu Evrope, možda kroz trgovinu nuklearnom energijom između zemalja EU, što bi potencijalno moglo smanjiti zavisnost od stranog uvoza LNG-a”, rekao je Alshammari.

Koliko obnovljiva energija može pokriti potrebe Evrope?

Gledajući trendove tokom godine, potražnja za gasom opada. Bio je 350 milijardi m3 2022, a do prošle godine se smanjio na 295 milijardi m3. Prema podacima Instituta za energetsku ekonomiju i finansijske analize, potrošnja gasa u EU je u prvih šest mjeseci 2024. godine pala 3,2% u odnosu na prethodnu godinu.

Čini se da je ovaj pad rezultat povećanog kapaciteta obnovljivih izvora energije i poboljšanih mjera energetske efikasnosti.

“Udio obnovljive energije značajno je porastao u protekloj godini i popeo se na 44,7% u proizvodnji električne energije u EU, što je povećanje od 12,4% u odnosu na 2022. godinu”, rekao je Alshammari, dodajući da je udio fosilnih goriva pao 19,7% na 32,5% ukupne proizvodnje električne energije u EU.

Međutim, prema riječima predsjednika London College of Energy Economics, energetske krize i skokovi cijena električne energije ne mogu se izbjeći samo oslanjanjem na obnovljive izvore energije.

“Neke zemlje u Evropi kao što su Austrija, Norveška i Island su u dobroj poziciji da koriste hidroenergiju bez značajnog skoka cijena energije. Ipak, ne mislim da se Evropa može u potpunosti osloniti na obnovljive izvore energije.”

Poboljšanje energetske efikasnosti i diverzifikacija energetskog miksa mogli bi poslužiti kao lijek, smatra Alshammari.

„Jedan od ključnih faktora koji su spasili Evropu tokom njene energetske krize 2021. i 2022. godine bilo je značajno poboljšanje energetske efikasnosti, posebno u Njemačkoj, ponovna upotreba uglja kao izvora energije i ponovno aktiviranje mnogih nuklearnih elektrana. u Francuskoj je nuklearna energija dostigla 22,8% proizvodnje energije u EU 2023″, podsjetio je.