Zajednička kasa EU: Evo ko najviše uplaćuje a ko najviše troši
U budžetu EU, bogatije zemlje zapadne i sjeverne Evrope pretežno služe kao neto davaoci doprinosa, dok su članice centralne i istočne Evrope uglavnom neto primaoci.
EU omogućava zemljama Unije da postignu više zajedno nego što bi mogle da djeluju same. Države članice doprinose budžetu EU i primaju sredstva iz njega. Neke zemlje završavaju kao neto davaoci doprinosa, što znači da uplaćuju više nego što dobijaju, dok su druge neto korisnici, primajući više nego što doprinose.
Naravno, ove potvrde nijesu jedine prednosti članstva u EU. Zajednički budžet odražava princip solidarnosti EU, omogućavajući značajan razvoj u različitim oblastima unutar bloka.
Koje zemlje EU najviše doprinose budžetu Unije, a koje primaju najviše plaćanja? Koje su države članice neto davaoci doprinosa, a koje neto korisnici? Kako se doprinosi i primanja razlikuju pojedinačno? Euronews Business detaljnije razmatra budžet EU.
Prema podacima Evropske komisije, 2023. godine „velika četvorka“ EU dala je najveći doprinos budžetu EU u 2023. godini: Njemačka (33,8 milijardi eura), Francuska (25,8 milijardi eura), Italija (18,8 milijardi eura) i Španija (13,6 milijardi eura).
Devet zemalja je dalo manje od milijardu eura u budžet EU 2023. godine, a najmanji doprinosi su dali Malta (112 miliona eura), Kipar (259 miliona eura) i Estonija (355 miliona eura).
Među korisnicima, prvih pet je uključivala i Poljsku, uz “veliku četvorku” EU. Francuska je dobila 16,5 milijardi eura, a slijeede Poljska (14,1 milijardi eura), zatim Njemačka (14 milijardi eura), Italija (12,8 milijardi eura) i Španija (12,1 milijardi eura).
Na dnu su tri zemlje dobile manje od milijardu eura iz budžeta EU: Malta (277 miliona eura), Kipar (393 miliona eura) i Slovenija (952 miliona eura).
Deset zemalja su neto doprinosioci
Deset zemalja EU bile su neto davaoci doprinosa, dok je 17 bilo neto korisnici. Zemlje koje su više doprinijele budžetu EU nego što su primile uključuju:
Njemačka (19,8 milijardi eura)
Francuska (9,3 milijarde eura)
Holandija (6,3 milijarde eura)
Italija (6 milijardi eura)
Švedska (1,6 milijardi eura)
Španija (12,1 milijardi eura)
Austrija (1,3 milijarde eura)
Irska (1,3 milijarde eura)
Danska (1,2 milijarde eura)
Finska (0,8 milijardi eura)
Poljska je bila najveći neto korisnik sa 7,1 milijardu eura, a slijede Rumunija (5,9 milijardi eura), Belgija (4,8 milijardi eura), Mađarska (4,4 milijarde eura) i Grčka (3,9 milijardi eura).
Mapa naglašava podjelu zemalja EU na neto davaoce doprinosa i neto primaoce. Neto davaoci doprinosa su prvenstveno bogatije zemlje zapadne i sjeverne Evrope, dok su neto primaoci uglavnom članice centralne i istočne Evrope.
Osim Belgije i Luksemburga, geografska distribucija takođe otkriva ekonomsku podjelu istok-zapad, pri čemu su novije zemlje članice iz istočne Evrope često neto primaoci.
Doprinosi po stanovniku: Holanđani najviše daju
Kada uzmemo u obzir neto doprinositelje i primaoce po stanovniku, slika se značajno mijenja zbog velikih varijacija u veličini stanovništva među državama članicama EU.
U 2023. godini doprinosi u budžet EU po osobi kretali su se od 137 eura u Bugarskoj do 688 eura u Luksemburgu.
Među “velikom četvorkom”, svaka osoba u Njemačkoj dala je 403 eura. Zatim slijedi 378 eura u Francuskoj, 318 eura u Italiji i 281 eura u Španiji.
Kada se pogledaju neto doprinosi po osobi, Holandija je bila na vrhu liste 2023. godine, pri čemu je svaki stanovnik Holandije dao 350 eura više nego što je dobio.
Slijede Irska sa neto doprinosom od 240 eura po osobi, zatim Njemačka (235 eura), Danska (210 eura) i Švedska (156 eura).
Među Velikom četvorkom, Francuska je imala najniži neto doprinos po osobi sa svega 30 eura, dok je u Italiji 101 € i 137 € u Španiji.
Luksemburg se ističe kao najveći neto korisnik po stanovniku
Neto korisnici po osobi kretali su se od 129 eura u Sloveniji do 3.081 eura u Luksemburgu – što je ilustrativno – jer je drugi najveći neto korisnik, Hrvatska, primala 619 eura po osobi.
Tri baltičke zemlje u EU – Estonija, Letonija i Litvanija – svaka je primila preko 500 eura neto prihoda po osobi.
Dok je Poljska bila najveći neto primalac u nominalnom smislu, na trećem je mjestu po neto prihodima po osobi, sa 191 eura među 17 zemalja neto korisnica.
Dok su Luksemburg i Belgija među bogatijim zemljama EU, oni su takođe neto primaoci EU fondova jer su obje zemlje domaćini brojnim institucijama EU, kao što su Evropska komisija i Evropski parlament.
Na primjer, Belgija je imala neto prihod od 404 eura po osobi, što je više od Bugarske (299 eura) i Rumunije (307 eura).
Sveukupne prednosti članstva u EU su više od novca
Izvor Evropske komisije je naglasio da ove brojke ne odražavaju prednosti učešća u zajedničkom evropskom projektu niti dodatnu vrijednost budžeta EU.
“Računovodstvene prednosti prikazane iznad pokrivaju samo mali dio ukupnih prednosti članstva u EU”, rekao je izvor za Euronews Business.
“Potrošnja koja se čini da ide samo na državu članicu može imati koristi za nekoliko ili sve njih s obzirom na snažna prelivanja rashoda EU. Rashodi se takođe mogu odnositi na evropsko javno dobro koje zahtijeva zajedničko finansiranje”, dodao je izvor.
Prema Evropskoj komisiji, budžet EU prvenstveno služi kao instrument za ulaganja, dopunjujući nacionalne budžete. Njegov glavni cilj je podstivanje rasta i povećanje konkurentnost u cijeloj EU.
Budžetom se finansiraju projekti i inicijative usmjerene na:
- ruralna područja u razvoju i manje razvijena područja
- zaštita životne sredine
- podržavanje obrazovnih i istraživačkih programa EU
- zaštite vanjskih granica EU
- promovisanje međunarodnog razvoja
- promovisanje ljudskih prava
