Borba za svakog gosta i investitora: Crnogorski turizam pao prvi put u dvije decenije

Crna Gora je prošle godine prihodovala od turizma 1,46 milijardi eura, što je za 3,6 odsto manje nego u 2023. godini. Ova cifra predstavlja ukupan iznos novca za koji se procjenjuje da su ga turisti potrošili u Crnoj Gori, ali prihod glavne ekonomske grane ne može ni izbliza da pokrije trgovinski deficit (razliku između uvoza i izvoza) koji je lani iznosio 3,4 milijarde eura i povećan je za 8,6 odsto ili skoro 300 miliona.

Pad prihoda od turizma uz istovremeni rast trgovinskog deficita su naznake nižih stopa ekonomskog rasta, o čemu će Monstat izvući računicu u septembru ovo godine, pišu Vijesti.

Privreda traži hitne mjere

Iz Odbora za turizam i ugostiteljstvo Privredne komore prije dva dana su saopštili da su zabrinuti zbog pada prihoda u turizmu, da ta djelatnost trpi posljedice pogrešnih odluka, kao i da se moraju preduzeti hitne mjere kako ne bi imali nastavak ovog opadajućeg trenda.

“Podatak da se prvi put od obnove nezavisnosti, izuzimajući godinu pandemije, prihodi od turizma smanjuju u odnosu na prethodnu godinu, ukazuje da turizam kao strateška privredna grana u našoj državi trpi posljedice pogrešnih poteza u kreiranju turističke ponude, nedostatka dugoročnog plana i vizije razvoja i njegove nepotpune implementacije, kako na državnom tako i lokalnom nivou”, saopšteno je iz PKCG.

Prema podacima Monstata u prošloj godini u Crnoj Gori boravilo je 2,6 miliona turista koji su ostvarili 15,6 miliona noćenja. Broj turista manji je za svega sedam hiljada u odnosu na godinu ranije, ali su oni ostvarili 800 hiljada noćenja manje što je glavni razlog pada prihoda.

Ukupne prihode od turizma računa Centralna banka tako što procijenjenu dnevnu potrošnju turista pomnoži sa brojem ostvarenih noćenja. Procijenjena dnevna potrošnja turiste prošle godine iznosila je 94 eura, odnosno bila je za oko dva eura veća nego godinu ranije.

Kada se uzme u obzir da je prošle godine prosječna inflacije u odnosu na 2023. godinu iznosila 3,3 odsto, realna vrijednost turističkog prihoda u 2024. godini je manja za sedam odsto.

Prema podacima Monstata, prošle godine je 5,2 miliona noćenja ostvareno u kolektivnom smještaju (hoteli, moteli, kampovi…) a 10,4 miliona noćenja ili dvije trećine u privatnom smještaju. U odnosu na 2023. godini broj noćenja u kolektivnom smještaju je veći za 80 hiljada, ali je u privatnom smještaju došlo do smanjenja broja noćenja za oko 900 hiljada.

Najveći pad noćenja u Baru i Budvi

U Baru je zabilježen najveći pad ukupnog broja noćenja sa 2,4 na 2,1 milion, u Budvi sa 5,6 na 5,4 miliona, u Herceg Novom sa tri na 2,85 miliona, a u Ulcinju sa 1,83 na 1,57 miliona. U Tivtu je broj noćenja ostao na istom od 1,3 miliona, a u Kotoru je došlo do rasta sa 1,29 na 1,36 miliona.

Broj noćenja u Podgorici ostao je na 400 hiljada, kao i na Žabjaku na 120 hiljada, dok je u Kolašinu došlo do blagog rasta sa 123 na 139 hiljada. U ostalih 16 opština ostvareno je svega 2,2 odsto od ukupnog broja noćenja. U prijestonici Cetinje ostvareno je 69 hiljada noćenja, dvije hiljade manje nego godinu ranije.

Iz podataka samo za privatni smještaj vidi se da je taj pad ukupnog broja turista ostvaren kod ovog vida smještaja. U Baru je broj noćenja u privatnom smještaju pao sa 1,9 na 1,6 miliona, u Budvi sa 3,3 na 3,1 milion, u Ulcinju sa 1,36 na 1,15 miliona, u Herceg Novom sa 2,17 na dva miliona, dok je u Tivtu i Kotoru brojka ostala na približno po milion noćenja.

U Podgorici je broj noćenja u privatnom smještaju povećan sa 43 na 53 hiljade, na Žabljaku povećan sa 74 na 76 hiljada, a u Kolašinu sa 46 na 58 hiljada. U ostalih 16 opština ostvareno je svega 1,8 odsto od ukupnog broja noćenja u privatnom smještaju. Na Cetinju je došlo do blagog pada sa 42 na 41 hiljadu noćenja.

U nekim turistički malim opštinama broj noćenja u privatnom smještaju imao je značajan rast poput Andrijevice sa dvije na 3,6 hiljada, u Plavu sa 10 na 12 hiljada, ali i velikih padova kao u Rožajama sa 27 na 17 hiljada. Najmanje noćenja u privatnom smještaju ostvareno je u Beranama svega 742, ali je i to rast jer su godinu ranije imali 431.

Borba za svakog gosta i investitora

Predsjednik Odbora za turizam PKCG Ranko Jovović kazao je da je protekla turistička sezona bila jedna od najizazovnijih do sada i po kvantitativnim pokazateljima na nivou 2023. godine, što ne može zadovoljiti turističke poslenike, pogotovo ako se uzme u obzir da je po najavama i očekivanjima trebalo da bude znatno bolja.

On je istakao da će povećanje stope PDV na smještaj sa 7 na 15 odsto, koje je počelo da važi od 1. januara, značajno uticati na konkurentnost crnogorskog turizma u narednom periodu.

“Od velikog je značaja pažljivo sagledati uticaje koje poslovni ambijent može imati na poslovanje turističkih privrednih subjekta, a posebno na postavljeni strateški cilj privlačenja investitora. Kada se Crna Gora bori za svaku investiciju, neophodno je ne samo zadržati stimulanse i benefite, nego ih i proširiti na svu privredu i sve investicije u privredi posebno one koje zapošljavaju veći broj radnika”, kazao je Jovović.

Predstavnici turističke privrede zabrinuti su i zbog problema u vezi sa zakupom plaža, tražeći da im se uvaže bodovi na osnovu referenci, kao i da se zadrži norma oslobađanja od plaćanja komunalija za hotele sa četiri i pet zvjezdica.

Privredna komora je u analizi privrede za 2024. godine, kao opšte preporuke za poboljšanje ambijenta, koje se odnose i na turizam, navela komplikovano zapošljavanje strane radne snage, nedovoljan rad inspekcija na suzbijanju nelojalne konkurencije, neusklađenost obrazovanja sa potrebama privrede, da donosioci odluke nedovoljno uključuju privredu u pripremu zakona… Kod preporuka koje se odnose direktno na turizam navedena je potreba donošenja strateškog marketinškog plana, da se sa pripremama za sezonu počne odmah kada se završi prethodna, da se predvide podsticajne mjere za ponudu van sezone, borba protiv buke, da se olakša prijava turista, pobojša aviodostupnost, zadrža snižena stopa PDV-a na usluge smještaja…

Rusi zanoćili kao turisti pa ostali kao stranci sa boravkom?

Najviše gostiju stiglo je iz Srbije, 449 hiljada, i koji su ostvarili 3,5 miliona noćenja ili 23,5 odsto od ukupnog broja. Turisti iz ove države prosječno su boravili u Crnoj Gori 7 do 8 dana. U odnosu na godinu ranije oni su ostvarili 100 hiljada noćenja više.

Na drugom mjestu su turisti iz BiH kojih je bilo 207 hiljada, i koji su imali 1,26 miliona noćenja. Oni su imali 100 hiljada noćenja manje nego u 2023. godini, a prosječno su boravili šest dana.

Turisti iz Rusije su na trećem mjestu. Njih je bilo 198 hiljada, ali su ostvarili 2,7 miliona noćenja, odnosno prosječno su boravili 13,8 dana. U odnosu na 2023. godini broj turista iz ove države je manji za 50 hiljada, ali je broj noćenja manji za milion.

Ovaj podatak o broju ruskih turista mora se posmatrati i iz političko-administrativnog ugla da bi se dobila prava slika. Zbog krize u Rusiji značajan broj građana te države je došao u Crnu Goru tokom 2023. godine, a zatim su osnivali firme i kupovali nekretnine da bi dobili pravo nastanjenja. Tako da je moguće da se značajan broj njih prilikom dolaska prijavio kao turista, a da je zatim vadio papire i ispunjavao uslove za privremeni boravak. Da je to možda razlog ukazuje i podatak da su Rusi u 2019. godini ostvarili 3,4 miliona noćenja, a u 2023. su imali 3,7 miliona.

Na četvrtom mjestu prošle godine bili su turisti iz Turske, kojih je bilo 164 hiljade i imali su 740 hiljada noćenja, što je za 300 hiljada više nego u 2023. I za rast broja ovih turista mogao bi biti sličan razlog kao za Ruse u 2023.