Crna Gora na mapi evropske mreže brzih vozova: Podgorica dio ambicioznog Starline projekta
Crna Gora bi mogla postati dio jedne od najambicioznijih infrastrukturnih vizija u istoriji Evrope – mreže superbrzih vozova koja bi do 2040. godine trebalo da poveže gotovo cijeli kontinent. Prema mapi koju je predstavio danski think-tank “21st Europe”, Podgorica se nalazi na jednoj od glavnih trasa ove futurističke željezničke mreže pod nazivom “Starline“.
Crna Gora se nalazi na ruti crvene linije B (Lisabon – Kijev), koja bi povezivala jugozapadnu i istočnu Evropu. Trasa ide od Lisabona, preko Madrida, Barselone, Marseillea, Rima, Tirane i Podgorice, a zatim nastavlja prema Beogradu, Bukureštu, Kišinjevu i završava u Kijevu.
To praktično znači da bi Crna Gora bila direktno povezana sa ključnim evropskim metropolama, uključujući Madrid, Rim, Beograd i Kijev – i to brzim vozovima koji bi mogli razvijati brzine do 400 km/h.
Za Crnu Goru, ovakva mreža predstavlja ne samo infrastrukturni iskorak, već i potencijalni ekonomski, turistički i strateški preokret. Uključivanje u evropsku mrežu visokih brzina stavlja zemlju u potpuno novu poziciju kada je riječ o povezanosti, mobilnosti i integraciji u šire evropske tokove.
Ako se vizija Starline mreže ostvari do 2040. godine, kako je planirano, Crna Gora bi mogla imati jednu od najmodernijih željezničkih veza u Evropi – prvi put u svojoj istoriji.
Starline – ambiciozni plan za „metro mrežu“ brzih vozova širom Evrope
Vizija Starline-a želi da preoblikuje postojeću željezničku infrastrukturu, opisujući je kao „fragmentisanu, neujednačenu i često sporu“ i ponuditi ultra-brze veze koje bi konkurisale avionskom saobraćaju.
„Istinski integrisan željeznički sistem više nije samo pitanje komfora; to je strateška nužnost za otpornost Evrope u 21. vijeku“, navodi se u dokumentu. „Dizajniran kao metro, Starline mijenja percepciju Evropljana – ne kao skup udaljenih država, već kao jednu brzu, povezanu mrežu.“
Putovanje od Helsinkija do Berlina za pet sati
Planirana mreža dug 22.000 kilometara povezaće 39 destinacija, uključujući UK, Tursku i Ukrajinu. Vozovi bi se kretali brzinama od 300 do 400 km/h, što znači da bi putovanje od Helsinkija do Berlina trajalo nešto više od pet sati – znatno kraće od današnjeg cjelodnevnog putovanja.
Putnici ne bi bili podijeljeni po klasama, već po „zonama potreba“ – mirnim zonama za rad, porodičnim dijelovima i slično. Vozovi će imati prepoznatljiv dizajn u tamno plavoj boji, a stanice bi bile izgrađene izvan velikih gradova, sa direktnom vezom na gradski prevoz.
Plan je da te stanice postanu urbani kulturni centri – sa restoranima, prodavnicama, koncertnim dvoranama, muzejima i sportskim objektima.
Konkurencija avionima i šansa za klimatske ciljeve
21st Europe smatra da Starline ima potencijal da postane ključni alat u ostvarivanju klimatskih ciljeva EU. Saobraćaj je 2022. godine bio odgovoran za oko 29% emisija gasova staklene bašte u EU. Brza željeznica, navode, emituje i do 90% manje CO₂ po putovanju u odnosu na kratke letove.
Iako su pojedine države, poput Francuske i Austrije, već ograničile letove na relacijama gdje postoji dobra željeznička alternativa, pravi efekat je moguć samo uz kontinentalni pristup.
„Odlučan prelazak na brzu željeznicu možda je najbolja šansa Evrope da do 2050. ispuni cilj nulte emisije – a da mobilnost ostane brza i dostupna.“
Javno finansiran, evropski nadgledan sistem
Da bi vizija postala stvarnost, 21st Europe predlaže javno finansiran model u kojem bi nacionalne željezničke kompanije upravljale linijama kroz sistem franšiza. Centralnu koordinaciju bi vršila nova Evropska željeznička agencija (ERA), u okviru EU, koja bi nadgledala tehničke standarde, interoperabilnost i dugoročni razvoj mreže.
Radna snaga – od mašinovođa do osoblja stanica – bila bi obučena prema jedinstvenim evropskim pravilima, kako bi se obezbijedila dosljednost širom mreže.
Iako izuzetno ambiciozan, projekat ima jasan vremenski okvir: cilj je da Starline bude funkcionalan do 2040. godine.
„Sada počinjemo graditi mrežu kako bismo podstakli stvarne promjene – okupljajući donosioce odluka, dizajnere i lidere industrije da viziju pretočimo u realnost“, zaključuje think-tank.
