Crna Gora – zemlja praznih stanova: Svaki četvrti nije nastanjen, sezonski turizam kreira stambenu krizu
Nova statistika MONSTAT-a otkriva suštinske disproporcije u stambenom fondu Crne Gore – gotovo 90 hiljada stanova koristi se sezonski, dok više od 71 hiljade stoji prazno. Eksperti upozoravaju: stambena politika mora pratiti realne potrebe, a ne samo tržišnu logiku.
Prema najnovijim podacima MONSTAT-a sa Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2023. godine, Crna Gora ima ukupno 392.909 stanova, od čega se samo 214.530 koristi za stalno stanovanje. To znači da je više od 178.000 stanova van svakodnevne upotrebe – bilo da su prazni, sezonski ili namijenjeni poslovnim aktivnostima.
Struktura korišćenja jasno pokazuje duboku podjelu: 72,72% stanova koristi se za stalno stanovanje, 22,67% koristi se sezonski, 4,26% isključivo za obavljanje djelatnosti, dok za 0,35% stanova nema podataka.
Posebno je zabrinjavajuće što je 71.204 stana klasifikovano kao “privremeno nenastanjeni/napušteni” – što predstavlja čak jednu četvrtinu ukupnog fonda stanova za stalno stanovanje. Ovaj podatak otvara pitanje neefikasnog korišćenja resursa, ali i stambenog tržišta koje sve više funkcioniše po pravilima investicija, a ne stvarnih potreba građana.
Razlike po opštinama – turistički gradovi dominiraju
Najveći broj stanova nalazi se u Podgorici (86.886 ili 22,1% ukupnog broja), što je i očekivano s obzirom na njenu administrativnu i ekonomsku funkciju. Međutim, iznenađuje ogroman broj stanova u primorskim opštinama:
Bar: 41.729
Budva: 33.918
Herceg Novi: 29.696
Ulcinj: 24.793
Tivat: 15.264
Kotor: 16.898
Upravo u ovim gradovima se nalazi i najveći broj sezonski korišćenih stanova, što ukazuje na ekspanziju turističke apartmanizacije – gdje stambeni prostor postaje tržišna roba, a ne osnovno ljudsko pravo.
Nerealna struktura stambenog fonda
Podaci MONSTAT-a potvrđuju višegodišnju pretpostavku da Crna Gora ima izrazito nerealnu strukturu stambenog fonda. Dominacija sezonskih stanova i veliki broj praznih stanova ukazuju na snažnu investicionu logiku iza gradnje – kupovina nekretnina postaje oblik štednje ili zarade, a ne rješavanje stambenog pitanja.
S obzirom na to da je čak više od 45% stanova u nekim primorskim opštinama van stalne upotrebe, stvara se začarani krug: lokalno stanovništvo sve teže dolazi do pristupačnog stambenog prostora, dok istovremeno cijene kvadrata rastu zbog turističke potražnje.
Potrebna je nova stambena politika, koja će balansirati između tržišta i socijalne održivosti. U suprotnom, Crna Gora bi mogla postati zemlja stanova bez stanara – i stanara bez stanova.
