Ko vlada nebom Evrope? Ove tri avio-kompanije dominiraju
Iako u Sjedinjenim Američkim Državama postoje samo tri glavne tradicionalne aviokompanije, evropski sistem funkcioniše sasvim drugačije. Dok Delta Air Lines, United Airlines i American Airlines dominiraju američkim nebom po broju sjedišta i letova, Evropa ima više od desetak velikih nacionalnih prevoznika. To, međutim, ne znači da svega nekoliko kompanija ne drže konce u svojim rukama.
Za razliku od američkih giganta, koji su rezultat velikih spajanja, evropske aviokompanije su prošle kroz relativno mali broj akvizicija koje su promijenile njihove brendove. Umjesto toga, korporativni konglomerati kupuju više aviokompanija i nastavljaju da ih vode pod postojećim imenima, postižući operativne sinergije bez narušavanja prepoznatljivosti brenda kod putnika.
Ekonomska neizvjesnost pogađa avioindustriju
Kao i u Americi, evropski sektor komercijalne avijacije se suočava s velikom neizvjesnošću, naročito usljed mogućeg trgovinskog rata koji bi mogao izazvati recesiju. To je posebno problematično za finansijski stabilne aviokompanije koje su sada prinuđene da prognoziraju stagnaciju ili minimalan rast u narednih godinu dana.
Potencijalna recesija ima dva direktna uticaja: kompanije režu troškove, smanjujući poslovna putovanja, dok obični građani manje troše na odmore, pogotovo na skuplje, „premium“ aranžmane. Aviokompanije poput Air France i British Airways trpe direktne posljedice ovakvih trendova.
Tri velika konglomerata vladaju evropskim nebom
U Evropskoj uniji, gdje se strogo pazi na zaštitu konkurencije, formirala su se tri dominantna aviokonglomerata:
- Lufthansa Group – Najveći igrač, sa bazama u Frankfurtu i Minhenu. Nakon preuzimanja italijanske ITA Airways i manjinskog udjela u airBaltic, ovaj konglomerat širi svoj uticaj i na jug Evrope. Većina njihovih aviokompanija su članice Star Alliance-a.
- Air France-KLM – Ovaj savez objedinjuje dvije velike evropske kompanije koje su članice SkyTeam alijanse, i ima brojne podružnice širom svijeta.
- International Airlines Group (IAG) – Vjerovatno najraznovrsniji konglomerat, uključuje British Airways, Iberiu, Aer Lingus, kao i niskobudžetne prevoznike Vueling i LEVEL.
Ključno pitanje: Ko se najbolje snalazi u krizi?
Avio-kompanije su pod velikim pritiskom investitora da održe profitabilnost uprkos izazovima. U kriznim vremenima, samo oni najotporniji uspijevaju da opstanu i iz njih izađu jači. Zato je važno analizirati kako se svaki od ova tri velika konglomerata nosi sa produženim periodom finansijskih problema.
Prvi pokazatelj koji treba gledati jeste – finansijska izvedba. Iako same brojke ne pričaju cijelu priču, pokazatelj povjerenja investitora – cijena akcija – daje dobru sliku.
Ko gubi najviše?
Od januara 2025. kada je Donald Tramp ponovo preuzeo funkciju predsjednika SAD, IAG je pokazao najslabije performanse na berzi. Lufthansa i Air France-KLM bilježe padove slične evropskim indeksima, ali IAG je značajno ispod prosjeka. Iako je početkom marta zabilježen skok povjerenja u evropske dionice, taj optimizam nije dugo trajao.
Evropsko nebo možda izgleda raznoliko, ali iza kulisa njime upravljaju tri glavna igrača. Ko će od njih preživjeti ekonomski pritisak i izaći jači? To ostaje da se vidi – ali trenutno, Lufthansa Group djeluje kao najstabilniji igrač, dok IAG mora ozbiljno da preispita svoju strategiju.
