Dionica auto-puta od Mateševa do Andrijevice gradiće se po FIDIC žutim standardima: Evo šta to znači
Izgradnja druge dionice crnogorskog auto-puta, od Mateševa do Andrijevice, počinje u sasvim drugačijem finansijskom i ugovornom okruženju nego prva faza od Smokovca do Mateševa. Umjesto kineskog modela finansiranja i izvođenja radova, nova trasa biće realizovana po tzv. žutim FIDIC standardima, uz podršku Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), koja je obezbijedila povoljan kredit za finansiranje projekta u iznosu od 200 miliona eura.
Ukupna vrijednost projekta procijenjena je na oko 550-600 miliona eura, a 100 miliona će doći od granta Evropske unije.
- Vezana priča: Kineska dominacija završava na Mateševu: Da li evropske kompanije preuzimaju auto-put u Crnoj Gori?
Šta su žuti FIDIC standardi?
Žuti FIDIC model, formalno poznat kao “Conditions of Contract for Plant and Design-Build“, predstavlja ugovorni okvir u kojem je izvođač odgovoran i za projektovanje i za izgradnju infrastrukturnog objekta. Ovaj model se koristi kada naručilac (u ovom slučaju Vlada Crne Gore preko Monteputa) ima jasno definisane funkcionalne zahtjeve, ali ne i gotova tehnička rješenja.
Drugim riječima, izvođač sam razvija tehničku dokumentaciju i potom je realizuje, uz nadzor ovlašćenog inženjera.
Zašto je FIDIC model važan?
Primjena žutog FIDIC modela donosi niz prednosti:
- Veću odgovornost izvođača za kvalitet i rokove,
- Više fleksibilnosti u tehničkim rješenjima,
- Transparentnost i usklađenost sa međunarodnim standardima,
- Lakši nadzor i kontrolu troškova kroz mehanizme EBRD-a.
Ovime se izbjegavaju mnogi problemi koji su obilježili prethodnu dionicu, poput netransparentnih aneksa ugovora, kašnjenja i prekoračenja budžeta.
Kineski model gradnje: iskustva i pouke
Podsjetimo, dionica Smokovac–Mateševo gradila se po modelu “ključ u ruke” koji je finansiran kineskim kreditom (Exim banka) uz izvođača iz Kine (CRBC). Iako je dionica tehnički uspješno izvedena, pratile su je brojne kritike zbog visoke cijene (cijena po kilometru među najvišima u Evropi), nefleksibilnosti ugovora, slabog nadzora od strane crnogorske strane i valutnog rizika jer je kredit bio u dolarima.
Za razliku od toga, nova faza se oslanja na grantove i kredite evropskih finansijskih institucija, u eurima, i podliježe striktnim pravilima javnih nabavki i tehničkog nadzora.
Tehničke karakteristike dionice Mateševo–Andrijevica
Ova dionica ima nekoliko specifičnosti koje je čine posebno zahtjevnom:
- Dužina: oko 23 km
- Projektovana brzina: 100 km/h
- Teren: planinski, sa brojnim tunelima i mostovima
- Visinska razlika: od 1.060 m u Mateševu do 780 m kod Andrijevice
- Početak radova: kraj 2025. godine
- Predviđeni završetak: do 2030. godine
- Finansiranje: EBRD kredit od 200 miliona eura
- Model: “Design and Build” po žutom FIDIC-u
Dodatno, projekat je već dobio pozitivne ocjene kroz elaborate uticaja na životnu sredinu, a uključeni su i mehanizmi za rješavanje sporova i žalbi lokalnog stanovništva. ČITAJ VIŠE
Promjena pristupa
Izgradnja dionice Mateševo–Andrijevica predstavlja novi infrastrukturni pristup u Crnoj Gori: umjesto kineskog modela sa slabim nadzorom i valutnim rizicima, projektuje se po evropskim pravilima, sa jasnim odgovornostima izvođača, transparentnim finansiranjem i strateškom podrškom institucija poput EBRD-a.
Ovo je test zrelosti domaćeg sistema da sprovede veliki infrastrukturni projekat u skladu sa najboljom međunarodnom praksom.
AKO STE PROPUSTILI:
Kineska dominacija završava na Mateševu: Da li evropske kompanije preuzimaju auto-put u Crnoj Gori?
