Mogu li Njemci protiv Kineza: 10 zahtjeva njemačkih poslodavaca prema Berlinu i Briselu

Kako Kinu zadržati kao važnog partnera, dakle ne sukobljavati se sa njom po modelu Donalda Trampa, a istovremeno joj se oduprijeti, imajući u vidu i to da Peking napreduje u ispunjavanju cilja da do 2049. osvoji globalno dominantne pozicije u važnim tehnološkim područjima?

Uticajno udruženje njemačkih industrijskih kompanija BDI (Federacija nemačke industrije) ima za to 54 precizna zahtjeva iz širokog spektra područja, a adresirala ih je vladi u Berlinu i Evropskoj komisiji.

Pod nazivom “Partner i sistemski konkurent – kako poslovati sa kineskom državnoupravljanom ekonomijom” juče su objavili dokument koji tumači zašto Njemačka i EU moraju da promene način na koji se odnose prema kineskim kompanijama, piše Novac.hr.

Kineski model obilježen državnom kontrolom

Kina se strukturno više ne razvija u smjeru tržišne ekonomije i liberalizma, nego je u procesu konsolidovanja svog političkog, ekonomskog i društvenog modela. Istovremeno Kina kao ekonomska sila u razvoju oblikuje druga tržišta i međunarodni ekonomski poredak. Kineski model ekonomije, obilježen značajnom državnom kontrolom, tako ulazi u sistemsko takmičenje sa liberalnim tržišnim ekonomijama.

Njemački industrijalci su, naravno, taj dokument pisali imajući u vidu prije svega svoje interese, u Evropi ali i u Kini, ali smatraju da se oni preklapaju sa širim, evropskim interesima. Zašto? Zaključuju da nijedna članica EU neće moći sama da se suprotstavi Kini, a zabrinjavaju ih posljedice koje na EU može imati velika investiciona inicijativa “Jedan pojas, jedan put” preko koje Kina “širi svoj geopolitički i geoekonomski uticaj”.

Takođe ih brine ona u kojoj učestvuje Hrvatska, inicijativa “16+1”, za saradnju Kine i istočnoevropskih zemalja. Bitno je pritom primijetiti da je BDI u obrazloženjima 54 zahtjeva nekoliko puta spomenuo inicijativu 16+1 u negativnom kontekstu jer preko nje “Kina širi svoj politički uticaj u Istočnoj i Srednjoj Evropi, uključujući zemlje članice EU, posebno preko insfrastrukturnih projekata koje prate zajmovi kineskih banaka s niskim kamatnim stopama”.

Sporne damping cijene

Njemci takođe vide problematičnim to što kineske kompanije s državnim podsticajima dobijaju poslove na evropskim nadmetanjima javne nabavke po dampinškim cijenama, a pogotovo ističu da je to neprihvatljivo kad se projekti finansiraju iz evropskog budžeta. To je sasvim sigurno referenca na Hrvatsku i gradnju Pelješkog mosta gdje je pobijedio China Road and Bridge Corporation (CRBC). Smatraju da oko toga treba pooštriti kriterijume i nadzor.

Ono što njemačke industrijalce muči jeste i pristup kineskom tržištu, kao i pravila koja se na njih tamo primjenjuju. Jačanje partijske kontrole nad društvom i ekonomijom ograničava prostor za manevrisanje i tako ograničava dugoročne prilike za strane kompanije u Kini. Primjer toga je propis o kibernetičkoj sigurnosti koji je stupio na snagu 2017. godine, a podrazumijeva otkrivanje osjetljivih podataka, lokalnu bazu podataka i restrikcije u prekograničnom prometu podataka.

“Zaštita snažnog tržišnog udela državnih kompanija takođe ograničava takmičenje u Kini”, napominju i dodaju kako kineske vlasti rade na tome da pojačaju efikasnost ekonomskog planiranja i društvene kontrole preko vještačke inteligencije i tzv. big data.

Jačanje evropske konkurentnosti

BDI tvrdi da nije za rast protekcionizma i državnog uplitanja u privredu, a svoje je zahtjeve usmjerio je na jačanje evropske konkurentnosti, inovacionu politiku, digitalizaciju, spoljnu politiku i nužnost jačanja EU kao političke sile, jaču koordinaciju članica EU na području biznisa i politike te na područje trgovine, investicija, zaštite tržišne konkurencije i državne pomoći, kao i javne nabavke. Posebno su obradili i multilateralni ekonomski poredak, odnosno koje su promjene nužne na nivou Svjetske trgovinske organizacije, Svjetske banke, MMF-a, OECD-a…

Njemački izvoz u Kinu raste iz godine u godinu te je 2017. premašio 86 milijardi eura, dok je uvoz iz Kine mnogo veći, 101 milijardu eura. Kina je zemlja iz koje Njemačka najviše uvozi, a slijede Holandija, Francuska, SAD i Italija, piše Novac.

10 najvažnijih zahteva nemačkih industrijalaca prema Berlinu i Briselu

1. Evropska komisija treba da dopusti stvaranje tržišnih evropskih šampiona jer Peking pomaže stvaranje velikih kineskih korporacija;

2. Troškovi istraživanja u EU tokom idućih sedam godina treba da se udvostruče, na 160 milijardi eura;

3. Traže snažniju saradnju u istraživanju i razvoju između vojnog i civilnog sektora (prvi pozitivan korak je stvaranje Agencije za inovacije u sajber sigurnosti);

4. Jačanje evropskog jedinstvenog digitalnog tržišta kao i saradnja oko razvoja vještačke inteligencije u EU;

5. Traže aktivniju spoljnotrgovinsku politiku EU te jačanje partnerske uloge EU u trećim zemljama zbog kineske inicijative “Jedan pojas, jedan put” (BRI), a zemlje Zapadnog Balkana treba približiti Evropskoj uniji i dati im jasnu perspektivu članstva;

6. Zaustaviti podjele unutar EU vezane uz kinesku inicijativu za zemlje Istočne i Srednje Evrope 16+1;

7. Traže jaču kontrolu i transparentnost državnih podsticaja kompanija koje dolaze iz Kine te uvođenje antidampinških instrumenata u trgovini uslugama;

8. Kinu treba pritisnuti da otvori svoje procedure javnih nabavki evropskim kompanijama (sada ih diskriminiše) jer ona ima pristup evropskim;

9. Mora da se spriječi damping kineskih kompanija kada učestvuju na tenderima u EU gdje se pojavljuju sa “abnormalno niskim cijenama u javnoj nabavci” – treba spriječiti diskriminaciju evropskih kompanija, a to se posebno odnosi na tendere za projekte koji se finansiraju iz fondova EU;

10. EU treba stvoriti alternative kineskom projektu “Jedan pojas, jedan put”.