Kako je Soroš srušio Banku Engleske

Džordž Soroš je rođen 12. avgusta 1930. godine u Budimpešti, u porodici sekularnih mađarskih Jevreja, pod imenom Đerđ Švarc. Otac mu je bio advokat, dok mu je majka dolazila iz familije koja je držala dobrostojeću radnju za trgovinu svilom. Promijeniili su prezime 1936. godine zbog porasta antisemitizma.

Imao je nepunih 14 godina kada su nacisti okupirali Mađarsku, posle čega je jevrejskoj djeci postalo zabranjeno da pohađaju škole a morali su i da se prijave i Jevrejskom vijeću. Kada mu je naređeno da odnese obavještenja o deportaciji drugim Jevrejima, odbio je, i počeo da se skriva. Neko vrijeme ga je čuvao mađarski ministar poljoprivrede koji ga je predstavljao kao svoje kumče.

1945. godine Soroš je preživio krvavu Budimpeštansku bitku između Vermahta i Crvene armije. Dvije godine docnije je emigrirao u Englesku i postao siromašni student Londonske škole ekonomije. Filozofiju mu je predavao Karl Poper. Neko vrijeme je radio kao željezničar i konobar, a bavio se i prodajem raznih sitnica na obali i u suvenirskim radnjama.

Bečelor diplomu na LŠE je stekao 1951. godine, a tri godine kasnije na istom fakultetu je i diplomirao. Sreća mu se osmjehnula kada je poslao pisma generalnim direktorima svih trgovačkih banaka u Londonu; dobio je samo dva odgovora i počeo da radi u banci “Singer & Fridlander”, sa dna ljestvice.

1956. godine se odselio u Njujork gdje je radio kao arbitražni trgovac i analitičar. Planirao je da ostane pet godina, dovoljno da skupi pola miliona dolara, pa da se onda vrati u Englesku i nastavi da studira filozofiju. U to vrijeme je pod uticajem Poperovih ideja razvio teoriju refleksiviteta koja kaže da valuacija bilo kog tržišta proizvodi prociklični krug, ili moralan ili nemoralan, koji dalje utiče na tržište.

U Americi je ostao mnogo duže, radeći kao potpredsjednik jedne banke, ali nije bio previše srećan na tom poslu: želio je da se nametne kao investitor kako bi refleksivitet učinio profitabilnim. 1967. godine mu se pružila upravo takva prilika, kada se zaposlio u jednom ofšor investicionom fondu, “First Eagle Funds”.

Tri godine kasnije osnovao je “Soros Fund Management” i postao njegov predsjednik. 1973. godine je zbog novih regulatornih restrikcija koje su mu limitirale poslovanje, odlučio da se povuče sa pozicije iz investicionog fonda koji je vodio od 1967. godine, pa je osnovao sopstveni “Quantum Funds” koji i dan-danas vodi.

Prošle godine “Quantum Funds” je napravio profit od 5,5 milijardi dolara čime je ponovo postao najuspješniji hedž fond u istoriji. Od svog osnivanja, ova institucija je napravila 40 milijardi.

Soroš je prvi na spisku najbogatijih menadžera hedž fondova (u pitanju su investicioni fondovi za ograničen broj ulagača koji nude priliku za visoke zarade uz podjednako visoke rizike; recimo, investiraju u pozajmljeni novac), i sedmi najbogatiji Amerikanac od 400 koliko se na spisku nalazi.

Procenjuje se da njegovo neto bogatstvo iznosi oko 9 milijardi dolara.

Za šta ga optužuju

Za sve i svašta. Soroš je poznat kao “čovek koji je srušio Banku Engleske”, kada se prvo tokom niza meseci nakupovao velikih količina funti, primijetivši da se Ujedinjeno Kraljevstvo pod vrlo nepovoljim uslovima uključilo u evropski ERM (mehanizam novčane razmjene), nakon čega je u septembru 1992. godine (događaj poznat kao Crna srijeda) prodao odjednom 10 milijardi dolara u funtama i zaradio jednu milijardu.

Ovo je dovelo do finansijske katastrofe, Britanija se povukla iz programa a funta je devalvirana.

“Planirali smo da prodamo više od 10 milijardi. Zapravo, kada je Norman Lamont (ondašnji britanski ministar finansija) nešto prije devalvacije izjavio da planira da pozajmi skoro 15 milijardi dolara da bi odbranio svoju valutu, mi smo bili zabavljeni činjenicom da je to baš onoliko koliko smo htjeli da prodamo”, rekao je oktobra 1992. Soroš londonskom “Tajmsu”.

Tokom azijske finansijske krize iz 1997. godine, malezijski premijer Mahatir bin Mohamad ga je optužio da svoje bogatstvo koristi da bi kaznio Asocijaciju nacija jugoistočne Azije jer su primili Mjanmar u svoje redove. “Jevrejin je izazvao strmoglav valuta”, rekao je on tada, i optužio Soroša da orkestrira kolapsom kao dio šire jevrejske zavjere.

Zanimljivo, devet godina kasnije se sastao sa Sorošem i praktično priznao da nije bio u pravu i da Soroš nije imao veze sa krizom.

Soroš sam za sebe kaže da dugo igra ulogu “zavijajućeg vuka”.

“Prvo sam to učinio u knjizi “Alhemija finansija” 1987, potom u “Krizi globalnog kapitalizma” 1998. i na kraju sa ovom knjigom”, rekao je on misleći na “Novu paradigmu za finansijska tržišta iz 2008, kada je prognozirao da “supermjehur” koji se nakupljao prethodnih 25 godina mora da eksplodira.

Svoj uspjeh da iz svake krize izađe punijih džepova opisuje na sljedeći način:

“Bogat sam samo zato što znam kada nisam u pravu. Praktično sam preživio priznavajući sopstvene greške. Imao sam glavobolje zbog toga što sam u krivu. Kad si u krivu moraš ili da se boriš ili da pobjegneš. Kada donesem odluku, glavobolja nestaje”, kaže on.

Februara 2009. godine izjavio je da se svjetski finansijski sistem dezintegrisao, da ne postoji nikakvo kratkoročno rješenje problema, da je stavljen na aparate za održavanje života, na kojima se i dalje nalazi, i da nema nikakvog znaka da je svijet dotakao dno.

Možda će vijekovi pred nama odgovoriti na pitanje da li on samo prepoznaje znake koje drugi ne vide ili on sam izaziva krize. U međuvremenu imaćemo prilike da gledamo proliferaciju teorija zavjere sa njim u vezi, poput one koju je u drugoj polovini posljednje decenije prošlog veka iznio malezijski predsjednik vlade.

Američki konzervativni televizijski voditelj Glen Bek optužio ga je da, da uz pomoć drugih ljudi, pokušava da dovede do kolapsa ekonomiju Sjedinjenih Država kako bi stvorio Novi svjetski poredak. Neuspjeli kandidat za šefa Bijele kuće, Lindon LaRuš, optužuje ga da je vođa međunarodne trgovine narkoticima.

Način na koji Soroš troši bogatstvo daje povoda za sve što se o njemu priča, iako on na površini ne radi ništa loše.

(Telegraf)