Kako do posla: I crnogorski poslodavci traže nešto više od diplome

Deficitarnim zanimanjem može se smatrati ono zanimanje za koje je tražnja u određenom periodu i na konkretnom području veća od ponude.

Poslodavci, pored osnovnog zanimanja, sve više traže i dodatna znanja i vještine, kako što su znanje stanih jezika, računara, položen stručni ispit i posjedovanje određenih licenci (računovođe, arhitekte, programeri, inženjeri…), tako da se, kako pišu Dnevne novine. dešava da za pojedina zanimanja istovremeno postoji i deficit (za lica bez dodatnih znanja i vještina) i suficit (za lica sa dodatnim znanjima i vještinama).

Analiza deficitarnosti zanimanja je kompleksna, mora se razmatrati sa više aspekata: sa makro, regionalnog i mikro nivoa, a zatim i sa aspekta jaza između znanj a i vještina koje nezaposleni posjeduju i znanja i vještina koje traže poslodavci.

Zanimanja, posebno u ugostiteljstvu i turizmu, saobraćaju i ličnim uslugama, mogu biti deficitarna u određenom dijelu države, posebno primorskom regionu i u određenom periodu, naročito ljeti, a da su ta ista zanimanja suficitarna u ostalim djelovima Crne Gore i u ostalim periodima godine, pišu Dnevne novine.

Isto tako, dešava se da poslodavci za određena zanimanja traže znanja i vještine koje nezaposleni s tim zanimanjima ne posjeduju.

Ipak, neki od karakterističnih primjera veće tražnje od ponude kod srednjoškolskih zanimanja su u oblasti ugostiteljstva (servir, točilac pića, pomoćni kuvar, konobar), kvalifikovani građevinski radnici (pomoćni građevinski radnik, pomoćnik tesara, tesar, pomoćnik armirača, armirač, zidar, betonirac, fasader).

Na evidenciji nezaposlenih najviše je maturanata gimnazije, ekonomskih tehničara, trgovačkih, te mašinskih tehničara…

Nesklad na tržištu rada nameće potrebu realizacije niza programa u cilju usklađivanja tih odnosa, odnosno, prilagođavanje ponude tražnji radne snage. U tom smislu, posebno treba istaći važnost programa obrazovanja i osposobljavanja (dokvalifikacija, prekvalifikacija, ili specijalizacija), koji se realizuju saglasno aktuelnim odnosima između ponude i tražnje, potrebama zahtjevima poslodavaca ili pokazanom interesovanju nezaposlenih lica. To dodatno potencira i okolnost što poslodavci sve više, uz osnovno zanimanje, stečeno redovnim obrazovanjem, traže dodatna znanja i vještine.

Promjene u sistemu formalnog obrazovanja ostvarene u funkciji njegovog prilagođavanja novoj privredno-ekonomskoj strukturi nijesu dovoljne da se brzo i kvalitetno odgovori na novonastale zahtjeve za radnom snagom, jer se veliki sistem formalnog obrazovanja, sporije mijenja i prilagođava promjenama na tržištu rada koje su dinamičnije.

Stoga, uspostavljanjem sistema neformalnog obrazovanja, kao dopune i korektiva formalnom obrazovanju, na duži rok, može se efikasnije odgovoriti zahtjevima tržišta.

Budžet Zavoda za zapošljvanje za mjere APZ ove godine iznosio je 3,3 miliona eura (ne računajući sredstva Fonda za profesionalnu rehabilitaciju), od čega je oko 430.000 eura usmjereno za programe obrazovanja i osposobljavanja.

Zavod je, u saradnji sa organizatorima obrazovanja odraslih, tokom 2019. realizovao programe obrazovanja i osposobljavanja, za nešto više od 750 nezaposlenih lica. Programi sticanja stručnih kvalifikacija realizovani su za 420, a programi sticanja znanja i vještina za 330 nezaposlenih lica.