Inflacija neće stati, do kraja godine 17%

Rast cijena biće očigledan i u narednom periodu, imajući u vidu dešavanja u svijetu – konkretno rat u Ukrajini, kažu u Centralnoj banci.

“Modelske projekcije Centralne banke ukazuju da bi se inflacija na kraju ove godine mogla kretati u rasponu od 13,3% do 16,68%, sa centralnom tendencijom od oko 15%. Slična je i ekspertska projekcija CBCG koja ukazuje na sličan raspon kretanja inflacije na kraju godine od 13 do 17%, sa centralnom tendencijom od oko 15%”, ističe za Gradsku RTV Maja Ivanović iz Centralne banke.

Cijene su, prema podacima Centralne banke, od početka godine do kraja avgusta porasle 11%, dok samo u avgustu, u poređenju sa istim mjesecom prošle godine, više od 15%.

Pored rata u Ukrajini, na inflaciju, kaže Ivanović, utiče nagli oporavak tržišta nakon pandemije korona virusa.

“Nakon toga uslijedio je šok na strani ponude u vidu suženih, odnosno prekinutih lanaca snabdijevanja koji su i dalje prisutni. Na kraju imamo rat u Ukrajini koji je dodatno zaoštrio rast cijena, posebno u domenu cijena energije hrane i inputa za proizvodnju hrane”, objašnjava Ivanović.

Minimalna potrošačka korpa crnogorske građane je, navodi Monstat, koštala oko 766 eura, što je skoro 110 eura više nego u avgustu prethodne godine. Četvoročlana domaćinstva su za hljeb izdvajala 37 eura, meso 72, ribu četiri i po eura, mliječne proizvode i jaja skoro 93 eura, voće i povrće 37, odnosno 62 eura.

Izdaci za neprehrambene proizvode iznosili su skoro 410 eura od potrošačke korpe.

Ipak, evropske centralne banke, prema riječima Ivanović, nastoje da obuzdaju inflaciju. Kada je riječ o drugim zemljama regiona, inflacija je viša u Bosni i Hercegovini – 17,4 odsto i u Sjevernoj Makedoniji – 16,8 odsto.

“Nižu inflaciju zabilježile su Srbija 13,2% i Hrvatska 12,3%. Kada je u pitanju prosječna stopa inflacije u eurzoni, ona je u avgustu iznosila 9,1%, pri čemu je 14 ekonomija eurozone zabilježilo čak veću stopu inflacije od prosječno registrovane inflacije”, naglašava Ivanović.

Inflacija u Crnoj Gori tokom avgusta porasla je u ugostiteljstvu – cijene su više za četiri odsto u hotelima i restoranima, dok su stanovanje, voda, struja, gas i druga goriva poskupili u avgustu, za dva odsto.

Smanjena kupovna moć

Prema analizi koju je napravio Centra za ekonomske i evropske studije kupovna moć građana Crne Gore je smanjena, zbog veoma visoke stope inflacije od čak 15 odsto. Prosječna zarada bez poreza i doprinosa u Crnoj Gori od 718 eura, koliko je iznosila u avgustu, je realno niža za 5,7 odsto u odnosu na januar 2022. godine. To znači da je crnogorski građanin/građanka za 718 eura zarade iz avgusta mogao kupiti manje roba i usluga nego za 686 eura, koliko je zarada prosječno iznosila u januaru.

Kako navode u saopštenju, razlog je veoma visoka stopa inflacije od čak 15 odsto, koja je mnogo veća nego u Eurozoni. Ona je uzrokovana faktorima sa međunarodnog tržišta, kao i neadekvatnim mjerama fiskalne politike u zemlji. Uz činjenicu da je rast penzija bio vrlo ograničen, prosječna penzija u avgustu je u Crnoj Gori takođe realno smanjena, za oko 1,4 odsto u odnosu na početak 2022. godine.

“Ovo su neki od nalaza iz CEES-ovog Pregleda ekonomskih indikatora za prvu polovinu 2022. godine sa procjenom za 2022. godinu u cjelini, dostupnog ovdje https://bit.ly/3LXQUk1. Realni rast bruto domaćeg proizvoda, na osnovu zvaničnih podataka je u prvoj polovini 2022. godine iznosio 10,3 odsto, a pored lične potrošnje, na njega je najviše uticala značajna promjena u zalihama i izvoz roba i usluga. Zvanični podaci pokazuju da su investicije stagnirale, te da u prvoj polovini godine nijesu doprinijele rastu BDP. To ukazuje na nedostatak aktivnih investicionih projekata, što potvrđuje i struktura budžeta države u kojoj dominira, tekuća, neproduktivna, a ne investiciona potrošnja”, navode u saopštenju.

Analizom kretanja ključnih komponenti potrošnje, procjena CEES-a je da će realni rast bruto domaćeg proizvoda u 2022. godini biti između 5,4 i 6,5 odsto, uz uslov da ne bude jakih eksternih šokova. Ostvarenje ove procjene BDP u Crnoj Gori u 2022, doprinijelo bi vraćanju ekonomije na pretpandemijski nivo.

“Na ekonomski rast i inflaciju u 2022. će značajno uticati i mjere fiskalne politike. Projekcija da će deficit budžeta, nakon rebalansa, iznositi preko osam odsto BDP u 2022, zajedno sa pogoršanom projekcijom srednjoročnog fiskalnog okvira, veoma zabrinjava. To zapravo ukazuje da javne finansije ne mogu opstati u narednoj godini, bez mjera konsolidacije. Zato, imajući u vidu ugroženu fiskalnu stabilnost države i veoma nepovoljne uslove mogućeg zaduženja na međunarodnom tržištu, Vlada, umjesto što povećava tekuću potrošnju, treba hitno da predloži paket mjera za budžetske uštede. Svako dalje odlaganje mjera ka smanjenju ogromnog deficita budžeta, povećava rizik njegovog finansiranja i obavljanja osnovnih funkcija države u 2023. godini.