Globalni dug se približava rekordno visokom nivou
Globalni zbir javnog duga porastao je za 8,3 biliona dolara u prvom tromjesečju na skoro rekordnih 305 biliona dolara jer se svjetska ekonomija suočila s “krizom prilagođavanja” brzom pooštravanju monetarne politike od strane centralnih banaka, navodi se u uticajnom izvještaju Instituta za međunarodne finansije (IIF).
Ovo tijelo za finansijsku industriju saopštilo je da je kombinacija tako visokog nivoa duga i rastućih kamatnih stopa povećala troškove servisiranja tog duga, što je izazvalo zabrinutost u vezi sa polugom u finansijskom sistemu.
Centralne banke širom svijeta više od godinu dana povećavaju kamatne stope u pokušaju da obuzdaju galopirajuću inflaciju. Federalne rezerve SAD- a su ranije ovog mjeseca podigle svoju stopu na fondove na ciljni raspon od 5%-5,25%, što je najviše od avgusta 2007.
„S finansijskim uslovima na najrestriktivnijim nivoima od finansijske krize 2008-09, kreditna kriza bi izazvala veće stope neplaćanja i rezultirala bi povećanjem broja ‘zombi firmi’ — koji se već približava nivou od 14% firmi koje se nalaze na američkoj berzi“, saopštio je IIF u svom kvartalnom izvještaju Global Debt Monitor.
Oštar porast tereta globalnog duga u tri mjeseca do kraja marta označio je drugi uzastopni kvartalni porast nakon dva kvartala strmoglavog pada tokom prošlogodišnjeg niza agresivnih pooštravanja monetarne politike, prenosi CNBC i dodaje da su nefinansijska preduzeća i državni sektor podstakli veći dio oporavka.
„Globalni dug je sada 45 biliona dolara veći od nivoa prije pandemije i očekuje se da će nastaviti brzo da raste: Uprkos zabrinutosti oko potencijalnog kreditnog kraha nakon nedavnih previranja u bankarskim sektorima SAD-a i Švajcarske, potrebe država za zaduživanjem su i dalje povišene”, saopštio je IIF.
Organizacija sa sjedištem u Vašingtonu kaže da starenje stanovništva, rastući troškovi zdravstvene zaštite i značajni jazovi u finansiranju klimatskih promjena vrše pritisak na državne bilanse. Očekuje se da će nacionalna potrošnja za odbranu porasti u srednjem roku zbog pojačanih geopolitičkih tenzija, što bi potencijalno moglo uticati na kreditni profil i vlada i korporativnih zajmoprimaca, predviđa IIF.
“Ako se ovaj trend nastavi, to će imati značajne implikacije na međunarodna tržišta duga, posebno ako kamatne stope ostanu duže duže”, navodi se u izvještaju.
Ukupni dug na tržištima u razvoju dostigao je novi rekord od više od 100 biliona dolara, oko 250% BDP-a, u odnosu na 75 biliona dolara u 2019. Kina, Meksiko, Brazil, Indija i Turska su dali najveći doprinos rastu.
Na razvijenim tržištima, Japan, SAD, Francuska i Velika Britanija zabilježile su najoštrije povećanje u ovom kvartalu.
Bankarska previranja i ‘kriza adaptacije’
Brzo pooštravanje monetarne politike razotkrilo je slabu likvidnost u brojnim malim i srednjim bankama u SAD-u i dovelo do niza kolapsa i spašavanja u posljednjih nekoliko mjeseci. Tržišna panika koja je uslijedila na kraju se proširila na Evropu i prisilila na hitnu prodaju švajcarskog diva Credit Suisse glavnom konkurentu UBS-u.
IIF je sugerisao da su korporacije doživjele „krizu prilagođavanja“ na ono što je nazvao „novim monetarnim režimom“.
“Iako se nedavni bankovni bankroti čine više idiosinkratičnima nego sistemskim – a američke finansijske institucije nose mnogo manje duga (78% BDP-a) nego uoči krize 2007/8. (110% u 2006.) – strah od zaraze je izazvao značajna povlačenja depozita iz regionalnih banaka SAD-a,” navodi IIF.
“S obzirom na centralnu ulogu regionalnih banaka u kreditnom posredovanju u SAD-u, zabrinutost za njihovu poziciju likvidnosti mogla bi rezultirati oštrom kontrakcijom u kreditiranju nekih segmenata, uključujući domaćinstva i preduzeća s nedovoljno bankovnih sredstava”, dodaje se.
Ovo smanjenje kreditnih uslova moglo bi posebno uticati na mala preduzeća, rekao je IIF, zajedno sa izazivanjem viših stopa neizvršenja obaveza i više “zombi firmi širom svijeta”.
Zombi firme su kompanije sa zaradom koja je dovoljna da joj omogući da nastavi sa radom i plaća kamatu na svoj dug, ali ne i da otplati dug, što znači da se svaki ostvareni prihod odmah troši na dug. Kompanija stoga “nije ni mrtva ni živa”.
“Procjenjujemo da se oko 14 odsto američkih kompanija može smatrati zombijima, a značajan dio njih je u sektoru zdravstva i informacionih tehnologija”, smatraju u IIF-u.
Investitor
