U Srbiji se pitaju: Kako je Crna Gora za samo dva mjeseca sasjekla inflaciju?
U Crnoj Gori za samo dva mjeseca inflacija je “pala” sa 15,1 na 8,6 odsto, a očekuje se da će se trend pada nastaviti do kraja godine. U Srbiji pak inflacija veoma sporo pada – u aprilu se sa 16,1 odsto smanjila tek za jedan procenat i došla na nivo od 15,1. Tada je Srbija imala najveću inflaciju u regionu.
Novinari portala Nova S zato su pitali stručnjake kako je Crnoj Gori uspjelo da tako brzo sroza inflaciju i može li Srbija nešto da preuzme i primjeni iz te lekcije.
- Povezana vijest: Inflacija u aprilu pala ispod 10 odsto: Na rast opštih cijena najviše uticalo poskupljenje odjeće, povrća ali i stanarine
Jedna od mjera za usporavanje inflacije u Srbiji bila je zamrzavanje cijena osnovnih životnih namirnica, mesa i goriva. Neke od tih mjera i dalje su na snazi, ali su mlijeko i meso “otpali” sa liste, a ono što je potom uslijedilo dobar je pokazatelj da ovakve mjere nijesu dobre na duge staze – nakon nekoliko mjeseci stagniranja, cijene ovih proizvoda drastično su skočile.
U “komšiluku”, Crnoj Gori, Vlada je u martu, u saradnji sa marketima, kreirala “antiinflacionu korpu”, u koju je “smjestila” 25 proizvoda i ograničila im cijene, a marketi su potom mogli da biraju da li će učestvovati u ovoj akciji, kao i koje proizvode iz korpe će prodavati po ograničenim cijenama.
Prije uvođenja ove mjere poznate kao “Stop inflaciji”, februarska inflacija u Crnoj Gori iznosila je 15,1 odsto. Potom, u martu – 10,5. Na jednocifreni nivo, od 8,6 odsto, inflacije je došla u aprilu. Čitaj više
Da li je za to odgovorna antiinflaciona korpa?
Profesor Ekonomskog fakulteta i bivši guverner Narodne banke Srbije dr Dejan Šoškić kaže da je „antinflatorna korpa“ mogla da pomogne u obaranju crnogorske inflacije, ali da postoje i neki jači razlozi koji su uticali na to.
“Ključni razlozi su pad cijena nafte i hrane na svjetskim tržištima, efekat baze, to jest dolazak u doba godine kada je, u isto vrijeme prošle godine, inflacija bila visoka, i odsustvo ekspanzivne fiskalne i monetarne politike”, tvrdi on.
Fiskalna politika o kojoj Šoškić govori odnosi se na pribavljanje novca u državnu kasu i raspoređivanje njegovog trošenja, dok se monetarna odnosi na kontrolu ponude novca od strane centralne banke.
“Takođe, Crna Gora ima relativno malo, ali uzorno slobodno i konkurentno tržište, tako da su tamo mnogi proizvodi jeftiniji nego u Srbiji, a povremeno su i neki proizvodi iz Srbije koji se prodaju u Crnoj Gori jeftiniji nego kod nas”, dodaje on.
Sagovornik “Nove” takođe objašnjava i da je Crna Gora imala znatno višu stopu rasta bruto domaćeg proizvoda (BDP) od Srbije. “Stoga je moguće da i u domenu ‘ponude’ ima zasluge za nižu inflaciju”, kaže on.
Jednocifrena inflacija u Srbiji – nemoguća misija?
Ekonomisti već mjesecima unazad iznose svoje predloge za usporavanje inflacije. Međutim, nadležni, barem do sada, nijesu bili zainteresovani da makar neki od njih usvoje. Jedna od ključnih stavki je, kako je ranije za “Novu” naveo profesor dr Ljubomir Madžar, fiskalna politika koja mora da se “dozove pameti”. To znači da nema mjesta za izdatke koji nijesu neophodni, poput izgradnje džinovskih stadiona.
Prestanak štampanja novca, utvrđivanje strukture cijena 100 osnovnih proizvoda, ograničenje trgovačkih marži, oporezivanje ekstraprofita za trgovce hranom i energentima, zaustavljanje projekata koji nijesu neophodni a finansiraju se novim zaduživanjem i povećanje plata kroz promjenu sistema finansiranja zdravstva – to su mjere koje je ranije iznio ekonomista Dušan Nikezić.
S druge strane, država je usvojila mjere ograničenja pojednih cijena, što je samo dalo kontraefekat i dovelo do poskupljenja nakon njihovih odmrzavanja, a NBS svakog mjeseca povećava referentnu kamatnu stopu, po uzoru na ostale centralne banke u svijetu.
Jedini izuzetak je, od aprila prošle godine, bio maj ove, kada se kamatna stopa ključna za određivanje visine rate kredita indeksiranim u dinarima ostala na istom nivou na kojem je do tada bila, od šest odsto. Ipak, ekonomisti ne smatraju da je to znak da će inflacija dalje nastaviti da slabi, već da je ovo samo “zatišje pred buru”, te da bi već sljedećeg mjeseca, u junu, kamatna stopa ponovo biti povećana, piše Nova S.
Ako ste propustili:
