Krvna slika crnogorske ekonomije: Evo kakvi su ključni pokazatelji za prva tri mjeseca 2024.

U prvom kvartalu 2024. godine crnogorski budžet bilježi deficit od 5 miliona eura i pored povećanih prihoda, izvoz je smanjen 31,2%, smanjene su i investicije zbog slabijih ulaganja u nekretnine, turista je 19,1% manje, više je zaposlenih a rasle su i zarade. To su neki od podataka iz Mjesečnog makroekonomskog izvještaja za april mjesec Direktorata za makroekonomske i fiskalne analize i projekcije Ministarstva finansija.

Kako se navodi u izvještaju, u prva tri mjeseca 2024, ostvaren je budžetski deficit u iznosu od 4,9 miliona eura ili 0,1% BDP-a.

Prihodi budžeta u prvom kvartalu 2024, kako su naveli iz Ministarstva, iznosili su 578,5 miliona eura ili 8,2% procijenjenog BDP-a. Kako su objasnili, u odnosu na plan, ostvareni prihodi veći su za 45,6 miliona eura ili 8,6%, dok su na godišnjem nivou veći za 36 miliona eura ili 6,6%.

“Izuzimajući jednokratne prihode, u odnosu na prvi kvartal 2023, prihodi su veći 99,8 miliona eura ili 21%”, kaže se u dokumentu.

Izdaci budžeta u periodu januar – mart 2024, iznosili su 583,4 miliona eura ili 8,3% procijenjenog BDP-a i u odnosu na planirane manji su za 72,1 milion eura (-11,8%).

“U odnosu na isti period 2023, izdaci su veći za 104,2 miliona eura (21,7%)”, navode iz Ministarstva finansija.

Rast izdataka kako objašnjavaju iz ministarstva, u najvećoj mjeri uslovljen je rastom izdvajanja za isplatu prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja.

“Primarno, usljed povećanja minimalne penzije i rasta izdvajanja za bruto zarade (usvajanja granskih kolektivnih ugovora kojima su povećane zarade zaposlenih u javnom sektoru u 2023)”, naveli su.

Pao izvoz struje i aluminijuma, manje i investicija

U prvom kvartalu tekuće godine bilježi se i pad spoljnotgovinske razmjene i to 3,4% u odnosu na isti period 2023. godine. To je, kako se navodi u izvještaju, uzrokovano najprije padom izvoza električne energije i aluminijuma.

“Izvoz u vrijednosti od 150,8 miliona eura je smanjen za 31,2%, generisan padom izvoza električne energije (-79 %) i aluminijuma (-53,2%) u odnosu na prvi kvartal 2023. Pokrivenost uvoza izvozom roba iznosi 17,6% i manja je u odnosu na isti period 2023, kada je iznosila 26,5%. Uvoz roba u vrijednosti od 858,8 miliona eura bilježi rast, sporijom dinamikom (3,9%), uglavnom zbog manjeg uvoza proizvoda metalske industrije, uz dalji rast uvoza namijenjenog ličnoj potrošnji. U strukturi uvoza, najviše su zastupljene mašine i transportni uređaji 220,5 miliona eura (rast 11,2%) i prehrambeni proizvodi 158,6 miliona eura (rast 3,1%)”, navodi se u izvještaju.

Prema preliminarnim podacima, u periodu januar – mart 2024, neto priliv stranih direktnih investicija (SDI) iznosio je 117,6 miliona eura, što je za 1,1% manje u odnosu na 2023.

“Ukupan priliv SDI iznosio je 208,8 miliona eura (pad 0,8%), što je rezultat smanjenja ulaganja u nekretnine (-11%). lnvesticije u kompanije i banke i investicije u interkompanijski dug, povećane su za 40,5% i 6,2%. Ukupan odliv SDI u prvom kvartalu 2024, iznosio je 91,3 miliona eura (godišnji pad 0,3%). U ukupnom prilivu SDI najveće učešće su imale Srbija oko (40 miliona eura), Ruska Federacija (37,8 miliona eura) i Turska (20,7 miliona eura), što ukupno čini 47,1% ukupnog priliva”, navodi se u izvještaju.

Turista manje

Broj noćenja domaćih i stranih turista u prvom kvartalu 2024. iznosio je 1.318.915 i bilježi godišnji pad od 19,1%, navodi se u Mjesečnom makroekonomskom izvještaju.

Kako se navodi u dokumentu, najveći broj noćenja su ostvarili turisti iz Rusije (37,8%), Srbije (13,3%), Turske (8,3%), BiH (4,4%) i Ukrajine (4,3%).

“Prihodi od turizma su pali 20,6%, dok prevoz putnika na aerodromima bilježi godišnji rast od 5,0% u prva tri mjeseca 2024”, navodi se u dokumentu.

Rast industrijske proizvodnje, pad proizvodnje električne energije

Indeks prometa u uslugama u prva tri mjeseca veći je za 6,8% na godišnjem nivou.

“Promet robe u trgovini na malo bilježi rast od 10,9% u prvom kvartalu 2024, dok industrijska proizvodnja raste po stopi od 4,9%, sa rastom prerađivačke industrije 23,0% i vađenja rude i kamena od 19,7%. Proizvodnja električne energije istovremeno bilježi godišnji pad od 10,5%. Građevinska aktivnost je porasla u prvom kvartalu 2024, pri čemu je rast vrijednosti izvršenih građevinskih radova iznosio 3,4% u odnosu na isti kvartal 2023.”, navodi se u izvještaju.

Infacija u prvom kvartalu 4,7%, najviše rasle cijene odjeće i obuće i cijene u restoranima i hotelima

Prosječna stopa inflacije za prvi kvartal 2024. iznosi 4,7%.

“Najveći godišnji rast cijena za potrošače u ovom periodu bilježe cijene odjeće i obuće od 13,5%, koje su dale najveći doprinos ukupnoj inflaciji (1,04 p.p) i cijene u grupi ‘Restorani i hoteli’ od takođe 13,5%”, navodi se u izvještaju.

U aprilu je godišnja inflacija iznosila 5,4%, dok su cijene na mjesečnom nivou stagnirale.

“Cijene hrane su u aprilu blago pale za 0,4% u odnosu na mart, kao rezultat ograničenja marži u trgovačkim lancima, pri čemu osnovne životne namirnice, poput kategorija ‘Mlijeko sir i jaja’, kao i ‘Ulja i masti’, bilježe mjesečni pad cijena od 1,9%, odnosno 1,6%”, navodi se u dokumentu.

Više zaposlenih, rasle i zarade

U Maroekonomskom izvještaju se navodi i da je tržište rada nastavilo da bilježi povoljne trendove te da su rasle i prosječne zarade.

“Broj zaposlenih u prva tri mjeseca 2024, iznosi 248,9 hiljada i povećan je 7,1% u odnosu na isti period 2023. Registrovana stopa nezaposlenosti ZZZCG u martu 2024, iznosila je 12,9% (pad 2,86 p.p na godišnjem nivou). Prosječna neto zarada je u prva tri mjeseca 2024. uvećana za 6,8% i iznosila je 822 eura. Prosječna penzija u martu sa obračunatim razlikama iznosila je 511,18 eura, što predstavlja godišnji rast od 36,6%”, navodi se u izvještaju.

Krediti 4,26 milijardi eura, štednja 5,33 milijardi eura

Prema podacima CBCG, banke su u martu zabilježile 38,8 miliona eura profita što je 24,7% više u odnosu na isti mjesec 2023.

Ukupni krediti su na kraju marta iznosili 4,26 milijardi eura i što čini rast od 11% na godišnjem nivou.

“Krediti privredi su zabilježili rast od 5,7%, dok su krediti stanovništvu porasli 10,3%. Novoodobreni krediti su u prvom kvartalu 2024. iznosili 367,3 miliona eura (godišnji rast 33%), od čega su pozajmice privredi iznosile 162,6 miliona eura, dok su građani pozajmili 183,4 miliona eura”, navodi se u dokumentu.

Na kraju marta građani su u bankama čuvali 5,33 milijarde eura što čini godišnji rast od 2,8%.

“U trećem mjesecu 2024, u blokadi je bilo 20.490 dužnika, dok je ukupan dug po osnovu koga je izvršena blokada računa iznosio 1,22 milijarde eura i bilježi godišnji rast od 17,3%”, navodi se u dokumentu.

Kompletan izvještaj možete pročitati na linku (PDF download).