I pored upozorenja o širenju uticaja: Kina i dalje gradi Crnu Goru

Stvaranje ekonomske zavisnosti zemalja u kojima djeluje Kina nije “cilj sam po sebi”, već je instrument za širenje uticaja prema Zapadnoj Evropi smatra analitičar Evropskog Savjeta za spoljne odnose Vladimir Šopov.

On za Radio Slobodna Evropa (RSE) navodi da Kina posljednjih deset godina primjenjuje strategiju strpljivog pozicioniranja na Zapadnom Balkanu, koristeći različite alate kako bi obezbijedila poluge moći.

“Najrizičnije za ciljane zemlje je ‘zamka zaduživanja’. Crna Gora je bila najbliža tome da upadne u ovu političku i ekonomsku zamku sa projektom autoputa Bar-Boljare”, kaže Šopov.

Auto-put je gradio kineski CRBC, kreditom kineske Exim banke čije je vraćanje prijetilo da Crnu Goru uvede u “dužničko ropstvo”.

I pored toga Kina je ostala ključni partner Crne Gore u izgradnji infrastrukturnih radova. To prate brojne donacije institucijama, sporazumi u kulturi i obrazovanju, studentske razmjene, studijska putovanja novinara u Kinu…

Zvanična Kina, tvrdi da nijedna od njenih aktivnosti nije politički motivisana niti predstavlja prijetnju Crnoj Gori.

Zapad pomogao Crnoj Gori da izbjegne zamku dužničkog ropstva prema Kini

Kineska kompanija CRBC (China Road And Bridge Corporation) sedam godina radila je 41 kilometar prve dionice autoputa Bar-Boljare. Završetak radova kasnio je tri godine, dio trase u koritu rijeke Tare je ekološki devastiran, ugovor je bio nedostupan.

Dionica koja je koštala preko 900 miliona dolara, građena je kreditom kineske Exim banke. Prije plaćanja prve rate 2021. sklopljen je hedžing aranžman sa zapadnim bankama u cilju zaštite crnogorskih javnih finansija od valutnog rizika koji je nosio kredit.

Kada je visoki američki zvaničnik pozvao crnogorsku Vladu na dalji oprez u poslovima sa Kinom, iz kineske ambasade je poručeno zvaničnici SAD da treba da gledaju svoje poslove sa Crnom Gorom.

O Crnoj Gori kao visoko ugroženoj i opasnosti od dužničkog ropstva prema Kini pisao je 2018. Centar za globalni razvoj iz Vašingtona.

Kineski ambasador u Crnoj Gori Fan Kun je marta 2023. nazvao predrasudom potencijalno dužničko ropstvo Crne Gore zbog duga Exim banci.

Ovo nije jedini aranžman države sa tom bankom.

Tokom 2010. i 2012. Crna Gora je kupila četiri teretna broda, kreditom od EXIM banke čije je vraćanje garantovala država sa 93,7 miliona dolara a koje uglavnom danas otplaćuje Vlada.

Brodove je sagradila kineska kompanija Poly Techologies.

Kinezi bi da grade i drugu dionicu auto-puta

Tri kineske kompanije su se javile na pretkvalifikacioni tender za izgradnju druge dionice auto-puta, na sjeveru, međutim taj tender je poništen početkom februara.

Iako je dio vladajuće većine tvrdio da je tender poništen jer su se prijavile samo vanevropske kompanije, to nije potvrđeno iz Vlade.

Potom je krajem februara na sajtu Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD) objavljen novi tender za izbor projektanta i izvođača dionice duge 23,5 kilometra čija će izgradnja koštati oko 600 miliona eura. EBRD će gradnju podržati sa 100 miliona.

Šandong radi najveći projekat u Crnoj Gori

I na trenutno najvećem građevinskom projektu, rekonstrukciji puta Tivat-Budva, angažovana je kineska kompanija Šandong. Rok za rekonstrukciju 16 kilometara duge trase, težak 54 miliona eura bio je januara 2026.

Pored ovoga, ekološku rekonstrukciju Termoelektrane u Pljevljima vrijednu 60 miliona eura radi “Dongfang Electric Corporation”, a “Shanghai Electric Power Engineering” je završila vjetroelektranu Možura između Bara i Ulcinja na jugu države.

Istovremeno kineska kompanija ” Shandong Luqiao Group” u maju počinje rekonstrukciju mosta na Đurđevića Tari koja se finansira donacijom kineske Vlade u iznosu od sedam miliona eura.

Radi se o mostu koji je izgrađen 1940.godine i bio je inspiracija za partizanski film “Most” koji je bio izuzetno popularan u Kini.

Cijeli tekst čitajte na portalu Radija Slobodna Evropa