Mikrodržava, makroimovina: Otkrivamo tajne vatikanske ekonomije
Dok se oči svijeta ovih dana okreću dimnjaku Sikstinske kapele u iščekivanju bijelog dima, malo ko razmišlja o jednoj drugoj strani Vatikana – njegovoj ekonomiji. A riječ je o jednoj od najspecifičnijih, najzatvorenijih, ali i najintrigantnijih ekonomskih struktura na planeti.
Vatikan, najmanja država na svijetu, ima godišnji budžet od oko 300 miliona eura — manji nego što ima jedan prosječan grad u Evropi. Ipak, upravlja imovinom koja se mjeri milijardama. Njegova ekonomija funkcioniše gotovo kao paralelni svijet: građani ne plaćaju poreze, a centralni izvor prihoda su dobrovoljne donacije, prihod od turizma i — vjerovali ili ne — prodaja markica i suvenira.
Jedna od najdugotrajnijih tradicija u finansiranju Svete Stolice je takozvani Obol svetog Petra — prilog vjernika iz cijelog svijeta koji podržavaju djelovanje pape. Iako su posljednjih godina u fokusu medija bile afere oko nenamjenskog trošenja tih sredstava, taj izvor i dalje čini važan dio prihoda.
Drugi stub ekonomije je turizam. Više od šest miliona ljudi godišnje prođe kroz Vatikanske muzeje, što donosi prihod od desetina miliona eura. Uz to dolazi prodaja ekskluzivnih vatikanskih kovanica i poštanskih markica koje kolekcionari širom svijeta plaćaju višestruko iznad nominale.
Tu je i Vatikanska banka — Institut za religiozne poslove (IOR) — koja upravlja fondovima vjerskih institucija širom svijeta, ali ne posluje kao klasična banka. Ona ima oko 15.000 računa, i njen rad je decenijama bio pod velom tajne. Reforme pape Franja posljednjih godina dovele su do povećane transparentnosti i strožih pravila upravljanja.
Posebna priča su nekretnine. Vatikan posjeduje zgrade, stanove i poslovne prostore širom Evrope, a samo nekretnine u Rimu procjenjuju se na više od tri milijarde eura. Pritom, ulaganja na finansijskim tržištima pažljivo se usmjeravaju u sektore koji ne narušavaju moralna načela Crkve.
Vatikan je, u suštini, jedinstven spoj religije, tradicije i ekonomskog inženjeringa. Njegova moć ne leži u brojkama, već u simbolici — ali i u mudrom upravljanju izvorima prihoda. A dok konklava traje, iza zatvorenih zidina ne donosi se samo odluka o novom papi, već se trasira i put ekonomske politike koja, iako mikroskopska po veličini, ima globalni značaj.