Vlada sanja Crnu Goru 2040: Prosječna plata kao u EU, luksuzni turizam umjesto apartmana, novi auto-putevi i energetski bum

Crna Gora će do 2040. godine dostići prosjek Evropske unije po iznosu zarada i kupovnoj moći građana, kao i po kvalitetu života. To je glavni cilj predloga Prostornog plana Crne Gore do 2040, koji je ove sedmice usvojila Vlada.

To će, kako se navodi, biti ostvareno održivim razvojem visokoplatežnog turizma uz zaštitu obalnog pojasa od stanogradnje, razvoj rudarstva, prerađivačke industrije, energetike, kao i poljoprivrede do nivoa da proizvodimo dovoljno voća, povrća, mliječnih i mesnih proizvoda za svoje potrebe.

Prosječna plata u Crnoj Gori sada je hiljadu eura, dok je prosjek na nivou EU oko dvije i po hiljade. Crnogorski BDP po glavi stanovnika je 11 hiljada eura, dok je prosjek u EU duplo veći. Kupovna moć građana Crne Gore je na 50 odsto prosjeka EU, podsjećaju Vijesti.

“Očekuje se značajan ekonomski rast podstaknut realizacijom krupnih infrastrukturnih projekata sa pozitivnim multiplikativnim efektima, uz angažovanje domaćih resursa, posebno u oblasti turizma. Iako su pozitivni trendovi očekuju u većini sektora, ključni generatori rasta očekuju se u oblastima saobraćaja, energetike, turizma i poljoprivrede”, navedeno je u Prostornom planu.

Ograničenje gradnje stanova uz obalu

Planom se predviđa izgradnja svih najavljenih auto-puteva i brzih cesti: Bar-Boljare, Jadransko-jonski, kraka auto-puta od Podgorice za Skadar, od Andrijevice ka Rožajama i Peći, brzih cesti duž primorja, od Podgorice do Nikšića i Šćepan polja i od Bijelog Polja i Pljevalja prema BiH i Sarajevu.

Plan preporučuje da se opštinskim planskim dokumentima ograniči stanogradnja u zoni od hiljadu metara od morske obale, da se taj prostor isključivo koristi za izgradnju luksuznih hotela sa četiri i pet zvijezdica. Cilj toga je da se do 2040. broj turista poveća sa sadašnjih 2,6 na tri miliona, a broj noćenja sa 15 na 20 miliona.

NASTAVAK TEKSTA ISPOD ILUSTRACIJE

Potrebno novih 2.000 gigavata

U energetskom dijelu Plana navedeno je da će Crnoj Gori do 2040. godine, za širenje stambenih i turističkih naselja i razvoj industrije, trebati novih 2.000 gigavat sati godišnje iz obnovljivih izvora. Odnosno da proizvodnja treba da se povećati sadašnjih oko 3.400 gigavat sati na 5.400 gigavat sati, uz vjerovatno gašenje TE Pljevlja nakon ovog perioda.

Novi gigavati se planiraju ostvariti povećanjem proizvodnje iz solarnih i vjetroelektrana, ali se navodi da se radi o nestabilnim izvorima (proizvodnja zavisi od sunca i vjetra) i da je zbog stabilnosti energetskog sistema potrebno proizvodnju iz ovih izvora povezati sa stabilnim proizvođačima – reverzibilnim hidroelektranama i baterijskim sistemima. Ukazano je da su do sada izdati urbanističko tehnički uslovi za 38 novih velikih solarnih elektrana i sedam vjetroelektrana.

Kao nužne za buduću stabilnost energetskog sistema navode se hidroelektrane “Komarnica” i “Kruševo”, za koje se već priprema projektna dokumentacija. Navedeni su energetski projekti povezivanja jezera Slano i Krupac, nastavak istraživanja i mogućnosti korišćenja Ćehotine, Morače i crnogorskog dijela Bilećkog jezera. U planu su i tri gasne elektrane u blizini Luke Bar, kod Kombinata aluminijuma u Podgorici i u Pljevljima, koje će zavisiti od buduće gasifikacije.

Navedeno je i da dosadašnja istraživanja nafte i gasa u crnogorskom podmorju nisu optimistična, ali da će biti nastavljena jer bi otkrivanje ovih domaćih energenata bilo velika razvojna šansa

Brskovo u planu uz upitnik

Navedeno je i da rudarstvo može doprineti značajnom ekonomskom rastu, ali da kompanije treba usmjeriti ka modernizaciji i većem nivou prerade i iskorišćenja rudnih bogatstava.

“Trenutno nerentabilna eksploatacija pojedinih ležišta mineralnih sirovina u budućnosti može biti ekonomična i vrlo opravdana, zbog povećanja potražnje i/ili tehnološkog razvoja vezanog za rudarstvo i metalurgiju. Zato je veoma važno čuvati prostore na kojima su otkrivene mineralne sirovine, kao i perspektivne prostore za dalja geološka istraživanja”, navedeno je u planu.

Rudokop olova i cinka na mojkovačkoj strani Bjelasice je i dalje u Planu i pored prošlogodišnjeg raskida koncesionog ugovora i najava i Vlade da odustaju od njega zbog ekoloških zahtjeva i protesta mještana.

“U rudnom rejonu Bjelasice na ležištima: Brskovo, Razvršje, Žuta prla, Višnjica i Igrišta, izvedena su detaljna geološka istraživanja i utvrđene ekonomske rezerve ove mineralne sirovine. Imajući u vidu neusaglašenost političkih, društvenih i ekoloških stavova, kao i ograničenja za potencijalnu eksploataciju istraženih sulfidnih polimetaličnih ležišta zbog neposredne blizine Uneskom zaštićene rijeke Tare, NP “Biogradska gora” i NP “Durmitor”, dalja istraživanja poznatih rudnih pojava u rudnom rejonu Bjelasice su upitna”, navedeno je u Planu, ali se preporučuju dalje istraživanja ovog lokaliteta.

Rast poljoprivrede 40 odsto

Planom se predviđa povećanje obradivih poljoprivrednih površina za najmanje 35 odsto, uz povećanje obima i vrijednosti poljoprivredne proizvodnje za najmanje 40 odsto. To se planira postići tako što bi se od dalje izgradnje zaštitilo preostalo poljoprivredno zemljište i poboljšala infrastruktura prema seoskom području. Cilj je da se poveća nivo samodovoljnosti u obezbjeđivanju domaćih potreba za hranom, kao i da se smanji obim uvozne zavisnosti, naročito u sektoru proizvodnje voća, povrća, mlijeka i mesa.

Navedeno je da je neophodna diverzifikacija ekonomije, kako se ne bi oslanjala na turizam, zbog čega je plan razvoj, odnosno obnova prerađivačke industrije, posebno prehrambene, drvne, metalne i farmaceutske.

Jedan pasus za Velje brdo

Projekat “Velje brdo”, novo stambeno naselje od 40 hiljada stanovnika, u Prostornom planu se pominje u jednom pasusu uz napomenu da će on biti posebno definisan planovima nižeg reda – opštinskim prosto-urbanističkim planovima.

“U toku izrade PPCG-2040, Vlada Crne Gore je pokrenula inicijativu i donijela odluku o izgradnji stambenog naselja na području Velje brdo, u cilju obezbjeđivanja određenog fonda stanova po pristupačni uslovima i uz kontrolu sa državnog nivoa. Na detaljnijem/nižem planskom nivou će se definisati prostorni kapacitet, infrastrukturno opremanje i zaštita prostora, u cilju realizacije projekta koji je definisan kao projekat od javnog interesa”, navedeno je u Planu.

U demografskim projekcijama je navedeno da Podgorica (bez Zete i Tuzi) sada ima 183 hiljade stanovnika, a da će prema planu 2040. godine imati 199.790 stanovnika. Prema tim projekcijama se i planiraju infrastrukturne i druge potrebe građana Podgorice u narednih 15 godina.

Velika plaža – i veliko gradilište i zaštićeno područje?

Prostor Velike plaže, gdje Vlada sa investitorom iz Ujedinjenih Arapskih Emirata planira da realizuje veliki turističko-stambeni kompleks od 30 milijardi eura, u Planu je dvojako prikazan, na potpuno suprotan način.

U dijelu turizma je navedeno da “Velika plaža i dalje predstavlja najveći potencijal za razvoj ekskluzivnog turističkog kompleksa, na nivou države, Primorskog regiona i lokalne zajednice”.

“Budući turistički razvoj treba planirati integralno u planovima detaljnije planske razrade. Realizacija turističkog razvoja na Velikoj plaži je moguća prema fazama realizacije, koje se definišu planskom dokumentacijom. Pri tome je potrebno uzeti u obzir sva prirodna ograničenja koja se odnose na zaštitu prostora i prisutan nivo seizmičkog rizika”, piše u ovom dijelu plana.

Istovremeno je Velika plaža navedena u zaštićenim spomenicima prirode, kao i da je kandidat za međunarodno zaštićeno EMERALD područje uz mogućnost proširenja zaštite na “12 kilometara plaže i pojas u zaleđu od 1.000 metara”. Navedena je i kao jedno od 32 lokaliteta u Crnoj Gori koja su definisana kao “područja od posebnog interesa za zaštitu na evropskom nivou”.

Naslovna fotografija: Alexandr Bormotin, Unsplash