Ko je Dejvid Petreus, čovjek koji preslaže medijsku scenu regiona

Vijest da će United Media grupa kupuje poslovanje Direct Medije, vodeće marketinške agencije u regionu, a da će potom preko nje preuzeti Pinkove televizije u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini, samo je aktuelizovala ranije informacije da grupa KKR, koja stoji iza cijele te operacije, žestoko širi uticaj u regionu.

KKR, odnosno njegova United Grupa već je prisutna u Crnoj Gori kroz vlasništvo u kablovskim sistemina Telemach i Total TV, a preuzimanjem Pink M televizije i ogranka Direct Medije u Podgorici učvršćuje svoju tržišnu ulogu.

Na čelu KKR-a nalazi se vojni general i bivši šef CIA-e, Dejvid Petreus (rođen 1952.) a već prvi redovi njegove biografije privlače pažnju javnosti regiona, gdje SAD vode aktivnu političku i vojnu ulogu već 30 godina.

Ne zna se da li je Petreus bio u centru pažnje mnogo više kao poslovni čovjek, ili “onaj direktor CIA što je morao da dâ ostavku zbog seks-skandala”. Ipak, Petreus je profesionalni vojnik od glave do pete.

Beogradski nedjeljnik “Vreme” ranije je objavio tekst u kojem objavljuje detalje Petreusove biografije: Od završetka srednje škole i odlaska na Vojnu akademiju američke vojske u Vest Pointu, njenog završetka 1974. sa vrhunskim rezultatima i čina potporučnika, pa do čina generala sa četiri zvezdice (2007. godine), Petreus je vojnu karijeru gradio stepenicu po stepenicu.

Tokom osamdesetih godina posvetio se obrazovanju, što je rezultiralo doktoratom u oblasti međunarodnih odnosa 1987. godine u Školi javnih poslova i međunarodnih odnosa “Vudro Vilson” pri Prinston univerzitetu.

Devedesetih se vratio vojničkoj karijeri – 2000. godine već je bio brigadni general, uz prva zaduženja van Sjedinjenih Američkih Država: tokom 2001. i 2002. bio je pomoćnik načelnika štaba za operacije tzv. Stabilizacijskih snaga NATO-a u Bosni i Hercegovini, a ujedno i zamenik komandanta američke međuagencijske protivterorističke operativne grupe, koja je bila priključena NATO komandi u BiH.

Nedugo potom, 2003, unaprijeđen je u čin general-majora, a samo godinu dana kasnije i u čin general-pukovnika. Negdje u to vrijeme Petreus je počeo da privlači veću pažnju američke javnosti zahvaljujući svom angažmanu u Iraku, ali i stavu o tome šta bi Amerikanci zapravo trebalo da rade u ovoj bliskoistočnoj zemlji, koji se razlikovao od stava zvanične američke administracije pod Džordžom Bušom mlađim.

Naime, iako je Buš u maju 2003, mjesec dana nakon pada Bagdada, proglasio da je “misija okončana”, te da više neće biti značajnijih vojnih operacija u Iraku, Petreus je bio svjestan svih teškoća koje čekaju Amerikance. U svom doktoratu bavio se lekcijama koje su naučene u Vijetnamu; iz tih lekcija stvorio je tzv. COIN (COunterINsurgency – kontrapobunjenički) narativ, po kome samo obuka za borbu nije dovoljna – potrebno je naučiti vojnike i kako da misle, kako da budu fleksibilni, kako da se stalno adaptiraju na stanje na terenu, uz stalno nastojanje da se osvoje “srca i duše” okupiranog stanovništva. Ovo je zahtijevalo više vojnog prisustva na terenu, a to se kosilo sa već proklamovanom pobjedom Džordža Buša.

U martu 2007. Petreus je izjavio: “Nema vojnog rješenja za Irak. Upotreba vojne sile nije dovoljna da bi se nasilju stalo na put. Neophodno je da se u postizanje političkog sporazuma uključe i neke militantne grupe koje se sada protive vladi u Bagdadu.”

Mjesec dana kasnije ponovo je upozorio: “Nasilje bi bilo pojačano i došlo bi do obnavljanja sektaških obračuna ukoliko bi broj naših snaga bio smanjen.” Na kraju, umjesto povlačenja koje je bilo najavljeno za oktobar 2007, Petreusova doktrina i njegova upozorenja su doveli do angažovanja još 30.000 američkih vojnika u Iraku, četiri godine nakon proglašene “pobjede”.

Nakon što je bio vrhovni komandant Multinacionalnih snaga u Iraku tokom 2007. i 2008, Petreus je u septembru 2008. bio postavljen za komandanta američke centralne komande, koja koordinira vojnim operacijama po cijelom svijetu. Ipak, nije tu završio svoju vojnu karijeru, već je morao da siđe stepenicu niže i da ode na žarište, u Avganistan.

Sredinom 2010. Barak Obama je predložio Petreusa kao nasljednika generala Stenlija Mekristala, koga je razriješio zbog neprimjerenih izjava i “podrivanja civilne kontrole vojske”. Ovim su bila okončana govorkanja da bi general mogao da se kandiduje za predsjednika na izborima 2012. No, Petreus nije dugo ostao glavnokomandujući u Avganistanu – 2011, nakon 37 godina, završava aktivnu vojničku karijeru pošto ga je Obama u aprilu predložio za direktora Centralne obaveštajne agencije (CIA). Američki senat je u junu ovaj predlog jednoglasno prihvatio.

Seks skandal

Koliko god da se Petreus izvanredno snalazio u vojnim vodama, toliko je njegov posao “u civilu” prošao neslavno. Nešto više od godinu dana nakon što je u septembru 2011. preuzeo funkciju direktora CIA, Petreus je bio prinuđen da podnese ostavku. Razlog – generalova, kako se tada saznalo, ljubavnica, a do tada biograf, Pola Brodvel, bila je ljubomorna – bezrazložno, ispostavilo se – na generalovu poznanicu Džil Keli, kojoj je slala prijeteće poruke da se kloni Petreusa.

Keli je ovo prijavila Federalnom istražnom birou (FBI). FBI je “ušao” u komunikaciju Pole Brodvel i imao šta da vidi – na hiljade mejlova koje joj je general Petreus slao. Dejvid Petreus, koji je od 1974. bio u braku sa Holi Nolton, nije ni probao da se brani: “Nakon 37 godina braka donio sam izrazito lošu odluku upuštajući se u vanbračnu vezu”, izjavio je, dajući momentalnu ostavku.

Međutim, nije se sve na tome završilo. Postojale su sumnje da je FBI namjerno odugovlačio sa objavljivanjem svojih saznanja, kako ne bi uticao na predsjedničke izbore – FBI je vodio istragu još od ljeta 2012, a saopštio svoje nalaze tek nekoliko dana nakon što su u novembru 2012. održani izbori.

Takođe, govorilo se i da je sve bilo objavljeno kako bi se napravio pritisak na Petreusa da podnese ostavku zbog pogibije američkog ambasadora i još trojice službenika u Bengaziju u Libiji – četvoro Amerikanaca su ubili radikalni islamisti prilikom napada na konzulat SAD u ovom gradu, a, navodno, CIA nije reagovala i ignorisala je više upozorenja da bi trebalo zaštiti američko diplomatsko osoblje zbog mogućih napada Al kaide.

No, ostavka nije bila sve što je snašlo Petreusa zbog ove vanbračne afere. General u penziji je bio i krivično gonjen, zato što je omogućio Poli Brodvel da ulazi u njegovu CIA elektronsku poštu – istraga je pokazala da je Brodvel na svom računaru imala strogo povjerljive obavještajne materijale, a ujedno je Petreus i lagao federalne agente da joj nije dao nikakve povjerljive podatke. Ipak, na kraju je za ovo otkrivanje povjerljivih dokumenata dobro prošao – mnogo bolje od, na primjer, Bredlija Meninga. Zahvaljujući nagodbi sa tužilaštvom, Petreus je dobio dve godine uslovne kazne i novčanu globu od 100.000 dolara.

Poslovne vode

Nešto više od pola godine nakon izbijanja skandala, Dejvid Petreus nalazi novi civilni posao: KKR (Kohlberg Kravis Roberts & Co.), američka multinacionalna investiciona kompanija osniva ćerku firmu KKR global institut u maju 2013, i poziva Petreusa da postane njen direktor, što on prihvata, a krajem 2014. postaje i partner u KKR.

Već u oktobru 2013. KKR postaje zanimljiv za medije u susjednoj Srbiji – ova investiciona kompanija za 1,2 milijarde dolara od kompanije Mid Jurop partners, takođe investicionog fonda, kupuje većinski udio United Grupe, u okviru koje posluje SBB Telemah grupa. U trenutku kupovine, SBB ima natpolovično tržišno učešće i najveći je operator distribucije medijskih sadržaja u Srbiji, sa oko 800.000 korisnika, a na nivou regiona – pošto Grupa posluje u svim zemljama bivše Jugoslavije – SBB Telemah grupa brojala je oko 1,7 miliona kablovskih pretplatnika i korisnika interneta, satelitske televizije, fiksne i mobilne telefonije; tu su se nalazili i Total TV, Sport Klub, Sinemanija i dječji kanal Ultra.

Odmah je najavljeno da će KKR, kao novi vlasnik SBB Telemah grupe, osnovati N1 televiziju koja će imati podršku CNN.

U novembru 2013. “Blic” prenosi pisanje “Fajnenšel tajmsa” kako CNN vrši pritisak da se izmene po N1 nepovoljni članovi zakona. I zbilja, kada je u avgustu 2014. Skupština usvojila pomenuta dva zakona, ni u jednom nije bilo spornih članova. U decembru 2014, “Vreme” je objavilo tekst “Medijska i šira slika” u kome je predstavljeno istraživanje Medija observatorija, regionalne organizacije civilnog društva koja se bavi monitoringom integriteta medija i medijskih reformi. U ovom tekstu se navodi da je zahvaljujući lobiranju United grupe kod Evropske komisije u Briselu, u Srbiju iz Brisela vraćen Zakon o javnom informisanju i medijima sa preporukom da se dotični član 46 promeni tako da bude omogućeno distributerima da imaju i svoj informativni sadržaj. To je i prihvaćeno, a još je i prije slanja nacrta u Brisel bio obrisan sporan član 109. Zakona o elektronskim medijima, po kojem nije dozvoljeno da “Operater pruža opšte medijske usluge i medijske usluge specijalizovane za informativni programski sadržaj”. Ovim je omogućena televizija N1, ali je zakonima dozvoljeno da jedan vlasnik legalno može posjedovati više televizija sa nacionalnom pokrivenošću ako one nemaju više od 35 odsto tržišta, čime je “ozakonjeno” faktičko stanje da grčka Antena posjeduje i B92 i Prvu televiziju.

Tokom 2014, KKR je kupio produkcijsku kuću Grand, a pojavljivala su se pisanja i da će kupiti Denjub fuds grup (Knjaz Miloš, Bambi, Imlek), međutim, ova kompanija je prodata kompaniji Mid Jurop partners, upravo onom investicionom fondu od koga je KKR otkupio United grupu, odnosno SBB Telemach.

U oktobru 2014. televizija N1 počinje sa radom, i to na spektakularan način, objavljujući ekskluzivni snimak sukoba pripadnika Žandarmerije sa Andrejem Vučićem, Predragom Malim i dva člana njihovog (zapravo premijerovog) obezbjeđenja.

U prvoj polovini 2015. SBB saopštava da je preuzeo kompaniju Eunet. Polovinom godine prvi put se u javnosti obznanjuje da je KKR zainteresovan za otkup nenaplativih kredita privrede od banaka.

U međuvremenu je United grupa postala vlasnik i kablovskog sistema BBM (kasnije preimenovan u Telemach) i Total TV-a u Crnoj Gori.

KKR je bio jedan od glavnih kandidata za kupivinu Telenora u Crnoj Gori, Srbiji, Mađarskoj i Bugarskoj, ali su firme na kraju prodate češkoj PPF Grupi, biznismena Petra Kelnera. Mediji spekulišu da je Kelner samo “most” u toj transakciji te da će krajnji kupac Telenora, prije svega u Crnoj Gori i Srbiji, biti upravo KKR.

Nedavno je saopšteno i da će EBRD odobriti 600 miliona eura za dalje širenje KKR-a, tako da ostaje samo pitanje kada će i gdje apetiti američke kompanije biti zadovoljeni.