Rusi i dalje uticajni u crnogorskoj ekonomiji

Posljednju deceniju u Crnoj Gori obilježilo je snažno ekonomsko prisustvo ruskih kompanija i pojedinaca:

Bilans toga je 1,3 milijarde eura investiranog novca iz Ruske Federacije (RF), 1.722 registrovane kompanije u Crnoj Gori u vlasništvu ruskih državljana, kostantni rast ruskih turista koji je dostigao 316.000 sa 2,87 miliona noćenja i oko 240 miliona eura novca prihoda po tom osnovu na godišnjem nivou, kupovina brojnih kuća i stanova, 24 miliona eura koje su ruski građani platili po osnovu poreza na promet nepokretnosti…

Vitalne ekonomske veze dvaju država i dalje se održavaju, uprkos činjenici da su se bilateralne političke veze pogoršale kada je mala država na obali Jadranskog mora pojačala napore da završi proces učlanjenja u NATO savez.

Pogoršanje političkih veza kulminiralo je nakon navodnog pokušaja državnog udara 2016. godine i ruske podrške opozicionom savezu okupljenom oko Demokratskog fronta (DF).

Uprkos tome, ruske investicije u Crnoj Gori nikada nijesu pale ispod 10 odsto ukupnih stranih direktnih investicija (SDI).

Ukupne ruske investicije čine blizu trećinu bruto domaćeg proizvoda (BDP) Crne Gore (30 odsto), a ta država kumulativno i dalje zauzima lidersku poziciju kada je riječ o o pojedinačnim investicijama.

SDI su glavni pokretač ekonomskog rasta Crne Gore od sticanja nezavisnosti 2006. godine do danas, a zvanični podaci Centralne banke (CBCG) pokazuju da je od nezavisnosti, pa do sredine prošle godine u malu crnogorsku privredu uloženo ukupno 8,1 milijarda eura, od čega je 1,3 milijarde iz RF.

Od 2006. godine Rusija je pored Norveške i Italije među tri vodeća investitora u Crnoj Gori. Ostali važni investitori u tom periodu su Austrija, Švajcarska, Kipar, Holandija, Srbija, Slovenija i Ujedinjeni Arapski Emirati.

U periodu od 2007. pa do 2016. godine značajan dio novca u Crnu Goru je dolazio iz zemalja koje su označene kao ofšor destinacije.

Jedna od najvećih i najznačajnih ruskih investicija – kupovina Kombinata aluminijuma (KAP) dolazi od kompanije koja je registovana na Kipru. To je firma Centralna evropska aluminujumska kompanija (CEAC) u vlasništvu ruskog biznismena Olega Deripaske.

Prema zvaničnim podacima iz crnogorskih registara, trećina svih stranih kompanija u 2016. godini, odnosno 1.722 preduzeća bils su u vlasništvu ruskih državljana.

To je 32 odsto od ukupnog broja registrovanih kompanija u vlasništvu stranaca kojih ima oko 4.200 prema podacima MONSTAT-a.

U prvim godinama nakon nezavisnosti, ruski korporativni uticaj činio je oko četvritinu crnogorske privrede prvenstveno zbog vlasništva Deripaske nad KAP-om.

Kontrola na KAP-om, Rusiji je dala dodatni ekonomski uticaj jer je ta fabrika crnogorskoj Elektroprivredi u velikom mjeri bila dužna novac, dok ju je kontrolisao Deripaska.

Ruski udio u crnogorskoj ekonomiji značajno se smanjio posljednjih godina i to sa 29,4 odsto ukupnih prihoda u 2006. godini na 5,5 odsto u 2015. godini.

Slični trendovi mogu se vidjeti i u analizi broja zaposlenih koji rade u firmama koje je RF kontrolisala i to sa 14,2 odsto u 2007. godini na 2,3 odsto u 2015. godini, opet prvenstveno zbog gubitka kontrole u KAP-u.

Fabrika aluminijuma je bila daleko najveća imovina u vlasništvu ruskog biznismena, većina drugih ruskih kompanija koje rade u Crnoj Gori su male i rasprostranjene u različitim podsektorima uslužne industrije.

Zavisnost crnogorske ekonomije od ruskih ulaganja u nekretnine i turizam povećava mogućnost da dalje pogoršanje bilateralnih odnosa dvaju država može predstavljati rizike po crnogorsku privredu.

Privatna tužba – prijetnja javnim finansijama

Najznačajnija ruska investicija u Crnoj Gora koja je obilježila početak bliske ekonomske saradnje neposredno prije crnogorske nezavisnosti je kupovina KAP-a i nikšićkih Rudnika Boksita od strane Deripaske.

On je vlasnik ruskog giganta Rusala koji je preko kiparske ofšor firme Salomon enterprajzins (kasnije preimenovan u CEAC) kupio za 58 miliona eura 65,4 odsto KAP-a i 32 odsto nikšićkog rudnika Boksita.

Tim ugovorom je bilo definisano i da Deripaska otplati 90 miliona eura duga KAP-a i Rudnika Boksita. Dio ugovora je da KAP dobija struju po povlašćenim cijenama od državne Elektroprivrede sve do kraja 2010. godine.

Nakon isteka tog perioda, Deripaska je pokušao da dobije dodatne subvencije.

Opširnije u Vijestima