Makroekonomski scenario: BDP će, ako rizici dozvole, u naredne tri godine porasti za 1,2 milijarde eura

Prema osnovnom makroekonomskom scenariju za naredne tri godine BDP će rasti u prosjeku 5,3 odsto, odnoso do 2024. godine trebalo bi da bude veći za 1,2 milijarde eura, stoji u Vladinom dokumentu pod nazivom “Program ekonomskih reformi za period 2022-2024. godine”.

U Programu se, kako prenosi Dan, navodi da je oporavak ekonomske aktivnosti u 2021. godini bio intenzivan i dinamičan, naročito od početka ljetnjih mjeseci, kada je ostvaren značajan privredni rast. Turistička sezona je prevazišla sva očekivanja, pa će prema dostupnim podacima, prihodi u turizmu u cijeloj 2021. Program ekonomskih reformi za 2022 – 2024 godini dostići zacrtani cilj od oko 70 odsto nivoa iz rekordne 2019. Prema procjenama, neke komponente bruto domaćeg proizvoda, poput privatne potrošnje i izvoza roba, će već u 2021. dostići i prevazići, u nominalnim iznosima, svoje pretpandemijske nivoe.

“Novim paketima podrške Vlade u 2021. godini, podržana je likvidnost privrednih subjekata i raspoloživi dohodak domaćinstava. Ublažen je uticaj krize izazvane pandemijom, realizovana je u velikoj mjeri uspješna turistička sezona i ostvaren je značajan suficit u budzetu tokom ljetnjih mjeseci 2021. Ovim su značajno ublaženi fiskalni rizici u tekućoj godini, očuvana je finansijska stabilnost i podržani su veći izgledi za brži ekonomski rast. Na bazi povoljnih kretanja i ostvarenih rezultata, za 2021. godinu je procijenjen realni rast od 13,4 odsto. Na temelju bržeg rasta od očekivanog u 2021, očekuje se prosječni rast ekonomije od projektovanih 5,3 odsto u periodu 2022-2024, odnosno po godinama 6,4, 5,1 i 4,5 odsto. To znači da bi BDP u 2022. godini iznosio oko 5,3 milijardi, godinu kasnije 5,6, dok bi u 2024. godini iznosio oko šest milijardi. BDP je u 2021. godini iznosio 4,88 milijardi”, navodi se u dokumentu.

Ipak, u dokumentu stoji i mogućnost, da realni rast BDP-a bude niži, a kao jedna od najranjivijih privrednih grana, targetira se ona koja je najviše bila pogođena za vrijeme pandemije, turizam.

“Za razliku od 2020. i 2021. godine, otvorenost pojedine destinacije od 2022. godine više ne predstavlja konkurentsku prednost u odnosu na druge destinacije. Za privlačenje turista sa eminentnih tržišta i uspješnu organizaciju masovne ljetnje turističke, neophodno je, između ostalog, ostvariti visoku stopu vakcinacije stanovništva, stabilnije epidemiološke preduslove u odnosu na konkurentske destinacije i omogućiti uspostavljanje ‘zelenih koridora’ ne samo zdravstvenim nego i diplomatskim putem”, stoji u dokumentu.

Brojni rizici ugrožavaju plan

Rizici po ostvarenje ovog plana su brojni, pa tako veliki broj potencijalnih prijetnji može ugroziti i usporiti planirani rast BDP-a.

Među rizicima se ističu neizvjesnost pandemije, ograničeni fiskalni prostor, potencijalno povećanje sive ekonomije na tržištu rada, usljed rasta minimalne zarade, kao i na tržištu akciznih proizvoda, inflacija cijena na svjetskim berzama, uvođenje izmjena u poreskoj regulativi, odlaganje sprovođenja strukturnih reformi, političke nestabilnosti, socijalni nemiri, koji se predviđaju u postkovid periodu. Kao rizici se navode i promjena dinamike realizacije javnih i privatnih investicija, kao i nepovoljni vremenski uslovi koji mogu uticati na sektore, turizma, poljoprivrede i energetike.

Prema vladinim predviđanjima, veoma je izazovno izgraditi stabilan turistički proizvod u vremenu pandemije i postoji realan rizik da turistička privreda podbaci, čak i u odnosu na 2021. godinu.

“Rizik od inflacije je realan i može prouzrokovati lančanu reakciju na ostale makroekonomske parametre. Crna Gora je uvozno orijentisana ekonomija, a u 2021. godini zabilježen je rast uvoznih cijena. Godišnja stopa rasta uvoznih cijena u trećem kvartalu 2021. iznosila je 10,5 odsto, dok je godišnja stopa rasta uvoznih cijena energenata iznosila 30,2 odsto. Ekonomski program uključuje povećanje opšteg nivoa zarada, ali prema ekonomskoj teoriji, ono može uticati i na povećanje inflacije. Slabiji tempo investicionog ciklusa, u odnosu na planirani, uslovio bi i sporije povećanje ulaganja na nivou ekonomije i po tom osnovu usporeniji privredni rast. Polazeći od pomenutih rizika, u modelu alternativnog scenarija predviđamo drugačija kretanja makroekonomskih indikatora, uključujući povećanje inflacije, pad javne potrošnje, pad očekivanog prihoda od turizma, stagnaciju zaposlenosti, povećanje nezaposlenosti i pad privatne potrošnje i investicija u odnosu na osnovni scenario. Takve okolnosti dovele bi do blažeg rasta realnog BDP-a u 2022. godini na 3,7 odsto, odnosno 4,0 i 3,6 odsto u 2023. i 2024. To bi značilo da bi BDP u 2022. godini bio 5,1 milijardu, u 2023. 5,4, dok bi u 2024. godini iznosio 5,6 milijardi eura”.